Ứng dụng công nghệ thông tin trong phát triển các chuỗi nông sản

Với sự bùng nổ của công nghệ thông tin, xu hướng người tiêu dùng sử dụng công cụ liên kết để tìm kiếm, truy xuất nguồn gốc sản phẩm ngày càng tăng, người sản xuất, đơn vị quản lý, kinh doanh áp dụng công nghệ 4.0 để quản lý, phát triển các chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn càng trở nên phổ biến.

Theo thống kê hiện nay, Hà Nội đã xây dựng được 285 mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số. Giá trị sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao, chuyển đổi số hiện nay chiếm khoảng 40% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp của Hà Nội. Các mô hình ứng dụng hiệu quả tập trung nhiều tại các huyện như Mê Linh, Gia Lâm, Thường Tín, Đông Anh, Thanh Oai, Đan Phượng…

Điển hình, Hợp tác xã sản xuất và dịch vụ nông nghiệp Thanh Hà tại huyện Thường Tín là một trong những đơn vị sản xuất rau an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP có diện tích khoảng 10.000m2 để trồng rau mầm, toàn bộ sản phẩm tại hợp tác xã được sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ từ việc chọn giống, vệ sinh giá thể cho đến hệ thống nước tưới và chăm sóc rau. 

Giám đốc Hợp tác xã sản xuất và dịch vụ nông nghiệp Thanh Hà Bùi Thị Thanh Hà cho biết, để sản phẩm của hợp tác xã được quảng bá và nhiều người biết đến, thuận tiện trong truy xuất của người tiêu dùng, hợp tác xã đã ứng dụng công nghệ thông tin đăng ký QRcode tích hợp với thông tin truy xuất nguồn gốc của sản phẩm, như quy trình sản xuất, thu hoạch, đóng gói... 

Người tiêu dùng chỉ với thao tác quét mã QRcode gắn trên sản phẩm bằng smartphone là đã có thể nắm được đầy đủ thông tin nguồn gốc của sản phẩm và không bị lẫn với bất kỳ sản phẩm, nhãn hiệu nào khác cùng loại bán trên thị trường. Từ đó, tạo được niềm tin cho người tiêu dùng, mỗi năm hợp tác xã cung ứng cho thị trường hơn 200 tấn rau mầm các loại.

Giám đốc Hợp tác xã rau an toàn Hải Anh xã Vân Nội, huyện Đông Anh Nguyễn Văn Hanh cho biết, hợp tác xã có hơn 20ha sản xuất rau an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP. Hợp tác xã đã ứng dụng công nghệ trong đăng ký QRcode tích hợp với thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm như quy trình sản xuất, thu hoạch, đóng gói..., qua đó tạo được niềm tin với người tiêu dùng.

Việc chuyển đổi số trong lĩnh vực ngành nông nghiệp bước đầu đã tạo sự thay đổi từ nhận thức đến hành động cụ thể về chuyển đổi số trong các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân tham gia chuỗi sản xuất, kinh doanh nông lâm sản và thủy sản. Một số phần mềm ứng dụng công nghệ số trong tạo lập dữ liệu, cung cấp dịch vụ cho cơ sở sản xuất, kinh doanh đã đạt hiệu quả, được đánh giá cao...

Kết nối sản phẩm đến người tiêu dùng qua mạng xã hội

Chi cục trưởng Chi cục Chất lượng, chế biến và phát triển thị trường Hà Nội -Sở NN&PTNT Hà Nội Nguyễn Thị Thu Hằng cho biết, ngành Nông nghiệp Hà Nội đã hỗ trợ các hợp tác xã, doanh nghiệp phát triển Hệ thống truy xuất nguồn gốc nông lâm sản thuỷ sản thực phẩm thành phố Hà Nội (check.hanoi.gov.vn). 

Hiện tại, hệ thống đã cấp tài khoản tham gia quản lý cho 3.430 cơ sở là các hợp tác xã, các cơ sở sản xuất, chế biến, sơ chế, đóng gói nông lâm sản và thủy sản với 13.353 bộ mã truy xuất nguồn gốc các sản phẩm nông lâm thủy sản đủ các tiêu chí về an toàn thực phẩm lên hệ thống.

Việc ứng dụng hệ thống thông tin trong quản lý chuỗi nông sản an toàn đã giúp các hợp tác xã, doanh nghiệp chuyển đổi từ sản xuất nông nghiệp thuần túy sang nền nông nghiệp hiện đại, ứng dụng công nghệ 4.0. Đồng thời, các cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm đã áp dụng công nghệ thông tin vào chương trình quản lý chất lượng tiên tiến như HACCP, GMP…, quản lý logistic kho bãi, bảo quản, xúc tiến liên kết chuỗi sản xuất, tiêu thụ sẽ kiểm soát được nguồn gốc chất lượng nông sản từ nguyên liệu đến sản phẩm ra thị trường. 

Không chỉ vậy, các đơn vị ứng dụng thương mại điện tử, qua các nền tảng xã hội như Facebook, zalo, tiktok… giúp người sản xuất kết nối trực tiếp với người tiêu dùng.

Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ thông tin của các doanh nghiệp, hợp tác xã phần lớn vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu chuyển đổi số. Nguyên nhân là do chưa có cơ sở dữ liệu lớn phục vụ sản xuất, thiếu minh bạch về nguồn gốc sản phẩm và thiếu kết nối chia sẻ thông tin của các giai đoạn sản xuất, quản lý, logistics, thương mại...

 Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong chuỗi quản lý chất lượng nông sản an toàn đòi hỏi kinh phí lớn, trong khi đó, nguồn lực của doanh nghiệp, hợp tác xã hạn chế nên đầu tư còn chắp vá, chưa đồng bộ.

Thành phố Hà Nội đang nỗ lực thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp với mục tiêu hiện đại hóa và nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp. Ông Nguyễn Mạnh Quyền, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội, UBND thành phố sẽ bố trí hơn 10 tỷ đồng từ ngân sách để hỗ trợ các huyện trong việc mua sắm máy móc, thiết bị phục vụ chuyển đổi số trong nông nghiệp. 

Trong năm 2024, chương trình sẽ được triển khai tại 7 địa điểm, hỗ trợ 28 cơ sở với tổng kinh phí 3.657 tỷ đồng. Năm 2025, kế hoạch mở rộng sang 8 huyện khác, với 49 cơ sở được hỗ trợ, với tổng kinh phí 6.551 tỷ đồng.

Bước đầu, việc chuyển đổi số trong nông nghiệp đã mang lại những kết quả tích cực. Các hợp tác xã như Hợp tác xã rau an toàn Hải Anh (huyện Đông Anh, Hà Nội) và Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Nam Phương Tiến (xã Nam Phương Tiến, huyện Chương Mỹ) đã ứng dụng công nghệ số để quản lý sản xuất, đăng ký mã QR, truy xuất nguồn gốc, từ đó tạo được sự tin tưởng của người tiêu dùng.

Với sự đầu tư mạnh mẽ về cơ sở vật chất và công nghệ, Hà Nội đang từng bước đưa nông nghiệp thành phố tiến lên một tầm cao mới. Ngành đã hỗ trợ phần mềm ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế số nông nghiệp trong tình hình mới, từng bước hình thành hệ thống cơ sở dữ liệu để quản lý, giám sát và kiểm soát sản phẩm nông, lâm, thủy sản trên thị trường... từ đó góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động đối với sản xuất, kinh doanh nông sản an toàn.

Thiện Tâm