Vùng phát thải thấp: Chủ trương, hạ tầng và giải pháp bảo đảm kết nối liền mạch

Đây là nội dung được trao đổi tại tọa đàm "Vùng phát thải thấp-Chủ trương, hạ tầng và giải pháp bảo đảm kết nối liền mạch" do Báo Hànộimới tổ chức chiều nay (24/12).

Ô nhiễm không khí-vấn đề cấp bách của đô thị lớn

Phát biểu đề dẫn, Tổng Biên tập Báo Hànộimới Nguyễn Minh Đức cho biết, ô nhiễm không khí không chỉ là vấn đề môi trường mà còn là thách thức lớn đối với sức khỏe cộng đồng và phát triển bền vững của đô thị. Trước thực tế đó, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 12/7/2025 về một số nhiệm vụ cấp bách nhằm ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường.

Hiện thực hóa chỉ đạo của Chính phủ, HĐND TP. Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 57/2025/NQ-HĐND ngày 26/11/2025 thay thế Nghị quyết số 47/2024/NQ-HĐND ngày 12/12/2024, quy định thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn TP. Hà Nội. Nghị quyết chỉ rõ, từ ngày 1/7/2026, thực hiện vùng phát thải thấp thí điểm tại một số khu vực trong Vành đai 1. Từ ngày 1/1/2028, thực hiện vùng phát thải thấp tại Vành đai 1 và một số khu vực tại Vành đai 2 trở vào. Từ ngày 1/1/2030, thực hiện vùng phát thải thấp tại Vành đai 3 trở vào.

"Trong bối cảnh đó, việc tổ chức tọa đàm nhằm làm rõ các vấn đề về chủ trương, hạ tầng và giải pháp kết nối là hết sức cần thiết, góp phần tìm ra cách triển khai phù hợp, hạn chế tối đa tác động đến người dân", ông Nguyễn Minh Đức nhấn mạnh.

Tiếp cận vấn đề vùng phát thải thấp dưới góc nhìn quản lý phát thải, ông Phạm Hoài Trung, Trưởng ban Vận động Net Zero 2050 cho rằng, LEZ là không gian tập trung nhiều nguồn phát thải khác nhau, từ giao thông, tiêu thụ điện năng, hạ tầng đô thị đến chất thải. Do đó, LEZ không thể vận hành hiệu quả nếu chỉ dựa vào các biện pháp hành chính đơn thuần. Thay vào đó, cần một hệ thống quản trị dựa trên dữ liệu, trong đó kiểm kê và báo cáo phát thải đóng vai trò nền tảng…

Trong các nguồn phát thải của LEZ, giao thông đường bộ được đánh giá là lớn nhất và cũng dễ đo lường nhất. Vì vậy, giao thông nên là điểm khởi đầu trong giai đoạn đầu triển khai LEZ, nhằm tạo ra tác động nhanh và rõ ràng, đồng thời thiết kế các chính sách hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện một cách hợp lý…

Từ góc độ cơ quan quản lý, ông Nguyễn Tuyển, Trưởng phòng Quản lý vận tải và An toàn giao thông (Sở Xây dựng Hà Nội) khẳng định, việc thí điểm vùng phát thải thấp là bước đi cần thiết nhưng phải được triển khai thận trọng.

Theo ông Nguyễn Tuyển, LEZ sẽ góp phần tạo ra không gian sống trong lành hơn, song cũng tác động trực tiếp đến sinh hoạt, học tập và lao động của người dân trong khu vực. Vì vậy, các bước chuẩn bị về hạ tầng và kết nối cần được thực hiện kỹ lưỡng, bảo đảm tính khả thi và phù hợp với đặc thù của Hà Nội.

Sở Xây dựng Hà Nội đã chủ động triển khai nhiều nhóm giải pháp như phát triển hạ tầng giao thông công cộng, bố trí hợp lý các điểm dừng đỗ và trung chuyển, kết nối hiệu quả giữa các loại hình vận tải, đồng thời phát triển hệ thống trạm sạc năng lượng sạch và hạ tầng xử lý pin xe điện sau thải bỏ, bảo đảm an toàn cháy nổ…

Giải quyết ô nhiễm không khí cần giải pháp tổng thể

Đánh giá về thực trạng ô nhiễm không khí, TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam cho rằng đây là bài toán phức tạp, không có giải pháp đơn lẻ nào có thể giải quyết triệt để.

Theo TS Hoàng Dương Tùng, có những thời điểm chất lượng không khí được cải thiện nhưng chủ yếu do yếu tố thời tiết, không phải nhờ các giải pháp bền vững. Thực tế cho thấy mức ô nhiễm trung bình của Hà Nội cao gần gấp đôi so với tiêu chuẩn cho phép, đặc biệt tập trung tại khu vực nội đô.

Việc xây dựng vùng phát thải thấp, theo ông, chủ yếu "nhắm" vào giao thông-nguồn phát thải lớn tại khu vực lõi đô thị. Tuy nhiên, nếu chỉ chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện mà không giảm phương tiện cá nhân, không tăng cường giao thông công cộng thì hiệu quả sẽ rất hạn chế.

"Ngay cả xe điện cũng có thể phát sinh bụi mịn từ má phanh. Vì vậy, LEZ không thể là 'cây đũa thần', mà phải là một phần trong tổ hợp giải pháp tổng thể", TS Hoàng Dương Tùng nhấn mạnh.

Về góc độ địa phương, Phó Chủ tịch UBND phường Văn Miếu-Quốc Tử Giám Đoàn Thu Hà cho rằng đây không chỉ là nhiệm vụ quản lý nhà nước về môi trường mà còn là nhu cầu cấp bách của người dân, đồng thời là động lực quan trọng cho tăng trưởng và phát triển bền vững của Thủ đô. Theo ông, phát thải thấp là xu hướng tất yếu, sớm hay muộn cũng phải thực hiện và thực tế tại nhiều đô thị trên thế giới cho thấy môi trường được cải thiện sẽ trực tiếp nâng cao chất lượng sống.

Để triển khai hiệu quả, ông Đoàn Thu Hà nhấn mạnh vai trò then chốt của công tác tuyên truyền nhằm tạo sự thấu hiểu, đồng thuận trong xã hội, xử lý các "điểm nghẽn" trong dư luận. Cùng với đó, cần huy động mạnh mẽ các nguồn lực xã hội và xây dựng chính sách hỗ trợ được tính toán kỹ lưỡng, bao quát đầy đủ các nhóm đối tượng bị ảnh hưởng, bảo đảm đời sống người dân khi chuyển đổi…

Diệu Anh