Xóa 'chợ cóc', 'chợ tạm': Cần cải tổ hạ tầng hệ thống chợ dân sinh

Vẫn xuất hiện nhiều "chợ cóc", "chợ tạm"

Dù Hà Nội đã triển khai nhiều biện pháp để giải tỏa chợ tạm và lập lại trật tự vỉa hè, nhiều điểm họp chợ tự phát vẫn xuất hiện tại các ngõ nhỏ và khu dân cư. Không khó để bắt gặp những sạp rau, thịt, cá được bày trên mẹt nhựa hoặc bàn ở vỉa hè, lòng đường một số tuyến phố, khu dân cư. Người bán thường tranh thủ bày hàng từ 5h-7h sáng hoặc từ 16h-19h chiều tối khi nhu cầu mua thực phẩm của người dân cao nhất.

Chợ cóc đáp ứng nhu cầu mua hàng nhanh, giá rẻ, nhưng cũng kéo theo nhiều vấn đề như chiếm dụng vỉa hè, gây cản trở giao thông và mất vệ sinh khi rác thải từ rau củ, thịt cá thường bị bỏ lại ngay trên mặt đường… Nhiều người dân phản ánh việc họp chợ ngay sát lòng đường khiến việc di chuyển khó khăn, nhất là vào giờ cao điểm…

Chị Nguyễn Thị Hòa (Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ: "Cách đầu ngõ nhà tôi khoảng 200m có 1 chợ cóc. Hằng sáng mỗi khi tôi đưa con đi học qua là thời điểm chợ họp đông đúc, khiến các phương tiện di chuyển rất khó khăn".

Theo Sở Công Thương Hà Nội, thành phố Hà Nội hiện có 457 chợ, gồm các hạng từ 1 - 3. Hệ thống chợ truyền thống đảm nhận khoảng 40% nhu cầu mua sắm của người dân các quận nội thành và 70% ở khu vực ngoại thành. Tuy nhiên, nhiều chợ xuống cấp khiến người dân không muốn vào chợ, mà ghé các "chợ cóc", "chợ tạm" tràn trên các vỉa hè, ngõ phố.

Tính đến tháng 9/2025 trên địa bàn TP. Hà Nội tồn tại 251 "chợ cóc", thuộc địa bàn 55 xã, phường. Thực hiện chỉ đạo của UBND Tháng, trong tháng 10 lực lượng chức năng tổ chức giải tỏa 28 điểm kinh doanh tự phát trên địa bàn 7 xã, phường (Giảng Võ, Khương Đình, Chương Mỹ, Phúc Sơn, Sơn Đồng, Hát Môn, Quốc Oai).

Như vậy, đến hết tháng 10/2025 còn tồn tại 223 "chợ cóc" thuộc địa bàn 50 xã, phường. Theo phân cấp, trách nhiệm giải tỏa các chợ không phù hợp quy hoạch, điểm kinh doanh tự phát, bảo đảm an ninh trật tự, văn minh đô thị thuộc thẩm quyền của chính quyền cấp cơ sở.

Theo Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Võ Nguyên Phong, nguyên nhân khiến các xã, phường còn tồn tại hoạt động của "chợ cóc" là do chợ dân sinh hiện có chưa đáp ứng được nhu cầu mua sắm của người dân địa phương, trong khi các "chợ cóc", điểm kinh doanh tự phát này đã tồn tại từ 20-30 năm. Ngoài ra, Thành phố có tốc độ đô thị hóa cao, tốc độ tăng dân số cơ học nhanh khiến nhu cầu tiêu dùng thiết yếu hằng ngày của người dân rất lớn. Các điểm "chợ cóc" vì thế mọc lên lấn chiếm lòng đường, vỉa hè tại khu vực đông dân cư.

Trong khi đó, việc kêu gọi xã hội hóa đầu tư xây dựng mới các chợ gặp nhiều khó khăn nên chưa thể bảo đảm nhu cầu tiêu dùng người dân địa phương. Nhiều tiểu thương phản ánh không muốn vào chợ để kinh doanh do mức giá thuê địa điểm kinh doanh tại các chợ còn khá cao. Bên cạnh đó người dân chưa có thói quen mua sắm, tiêu dùng hàng hóa tại các cửa hàng tiện lợi, siêu thị mà vẫn giữ thói quen tiện đâu mua đấy gây rất nhiều khó khăn cho công tác giải tỏa và tạo điều kiện cho các "chợ cóc" hình thành.

Cần quy hoạch chợ truyền thống phù hợp với đời sống đương đại

Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam Trần Thị Phương Lan cho biết, thực tế cho thấy, chợ truyền thống đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống người dân không thể thay thế bằng kênh mua sắm khác. Chợ truyền thống đã tồn tại và trở thành nếp sống, một nét văn hóa đặc trưng của người dân. Do vậy việc quy hoạch, bố trí chợ truyền thống phù hợp với đời sống đương đại và cảnh quan đô thị là rất cần thiết.

Theo bà Lan, để chợ truyền thống thu hút người tiêu dùng, việc đầu tiên là cải tạo chợ có quy hoạch rõ ràng; có tiêu chuẩn, tiêu chí về xây dựng chợ văn minh, nhân viên của chợ được đào tạo, tổ chức nguồn hàng… Cải tạo chợ phải đi đôi với quản lý trong khuôn viên chợ, ngoài chợ. Cần đầu tư xứng tầm để chợ thu hút khách du lịch chứ không chỉ bán mua đơn thuần.

Đồng tình với ý kiến này, Nguyên là Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (nay là Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương) Lê Việt Nga cho rằng, tại nhiều nước, khách du lịch thường đến chợ chứ không đến siêu thị. Vì vậy trong quá trình phát triển chợ, cần có chợ du lịch, chợ dân sinh, chợ đầu mối. Nếu cải thiện điều kiện, cơ sở vật chất kinh doanh thì chợ truyền thống sẽ có chỗ đứng và vẫn là kênh không thể thiếu trong thúc đẩy tiêu thụ hàng hóa, phục vụ nhu cầu mua sắm của người dân, tạo thành điểm đến du lịch.

Đồng quan điểm, Nguyên Phó giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương) Lê Quốc Phương cho rằng, để giải quyết được vấn đề "chợ cóc" bên cạnh việc kiên quyết xóa bỏ cần đẩy mạnh hoạt động thay thế theo hướng nhanh chóng xây dựng mạng lưới chợ hiện đại, mô hình outlet, chợ đầu mối… Để thu hút tiểu thương vào kinh doanh nên miễn phí chợ trong một khoảng thời gian nhất định, chỉ khi có chợ hợp pháp, văn minh, thuận tiện, rẻ thì tiểu thương mới rời bỏ "chợ cóc", "chợ tạm".

Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực đô thị cho rằng, để giải quyết dứt điểm tình trạng "chợ tạm", "chợ cóc" và ngăn chặn nguy cơ tái vi phạm, các lực lượng chức năng cần tăng cường tuyên truyền, vận động người dân thực hiện nếp sống văn minh đô thị, hình thành thói quen mua bán tại các chợ truyền thống, siêu thị, trung tâm thương mại thay vì các điểm kinh doanh tự phát không đảm bảo điều kiện vệ sinh và an toàn.

Nhằm giải tỏa "chợ cóc", Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền đã yêu cầu Sở Công Thương Hà Nội chủ trì, rà soát, tổng hợp nhu cầu đầu tư xây dựng chợ dân sinh tại các địa phương còn thiếu, các địa phương cần xử lý dứt điểm tình trạng "chợ cóc", tích hợp vào Kế hoạch đầu tư xây dựng chợ năm 2026.

Đồng thời phối hợp Sở Tài chính hướng dẫn UBND các xã, phường nghiên cứu, tham mưu cơ chế khuyến khích người dân vào chợ mua sắm; khuyến khích các tiểu thương vào kinh doanh trong chợ, trong đó xem xét đề xuất miễn phí gửi xe, phương tiện và áp dụng phí dịch vụ tại chợ dân sinh ở mức phù hợp.

Ngoài ra UBND các xã, phường chịu trách nhiệm trong việc xây dựng lộ trình, tổ chức giải tỏa dứt điểm "chợ cóc", "chợ tạm" còn tồn tại, gắn liền với việc đầu tư, phát triển mạng lưới chợ dân sinh theo quy hoạch. Xây dựng quy chế hoạt động chợ phải gắn trách nhiệm của tiểu thương với Ban quản lý chợ về nguồn gốc thực phẩm, xuất xứ hàng hóa và an toàn thực phẩm…

Thùy Linh