Cải tạo chợ truyền thống: Cần cơ chế để 'hút' vốn đầu tư

Nhiều chợ truyền thống đã xuống cấp

Chợ truyền thống là mô hình kinh doanh không thể thiếu trong đời sống hằng ngày của người dân Thủ đô. Báo cáo của Sở Công Thương Hà Nội tại Hội nghị Giao ban công tác quản lý các dự án đầu tư chợ trên địa bàn TP. Hà Nội theo Chương trình số 03-CTr/TU của Thành uỷ và Kế hoạch số 194/KH-UBND của UBND TP Hà Nội mới đây cho thấy, trên địa bàn Thành phố hiện có 455 chợ, bao gồm các hạng từ 1-3. Hệ thống chợ truyền thống đảm nhận khoảng 40% nhu cầu mua sắm của người dân các quận nội thành; ở khu vực ngoại thành là khoảng 70%, góp phần tích cực phục vụ các nhu cầu mua sắm, tiêu dùng của người dân.

Tuy nhiên, hiện nhiều chợ đang xuống cấp không bảo đảm về phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường, an toàn vệ sinh thực phẩm, an ninh trật tự, văn minh đô thị... Đồng thời, hệ thống chợ dân sinh tại một số huyện chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân dẫn đến việc các tụ điểm chợ cóc phát triển.

Phó Giám đốc phụ trách Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Kiều Oanh cho biết, Sở đã phối hợp với các sở, ngành giải quyết khó khăn vướng mắc trong việc thực hiện đầu tư, xây dựng, cải tạo các chợ. Nhờ đó đến nay Hà Nội đã hoàn thành đầu tư xây dựng, đi vào hoạt động 4 chợ gồm: Phú Đô (quận Nam Từ Liêm), Đồng Tâm (quận Hai Bà Trưng), chợ Trung tâm thị trấn Trạm Trôi (huyện Hoài Đức), chợ Châu Long (quận Ba Đình).

Về cải tạo, nâng cấp chợ, đến tháng 10/2024, các quận, huyện, thị xã đã hoàn thành cải tạo 19/38 chợ. Dự kiến đến hết năm 2024, TP. Hà Nội sẽ hoàn thành xây mới thêm 4 chợ (đạt 8/21 chợ). Đến hết năm 2025, dự kiến sẽ hoàn thành xây thêm 2 chợ mới trên địa bàn các quận Bắc Từ Liêm và Nam Từ Liêm; đồng thời, hoàn thành cải tạo thêm 10 chợ.

Bên cạnh việc nâng cấp, xây mới hệ thống chợ, nhằm bảo đảm văn minh thương mại, lực lượng chức năng và UBND các quận, huyện đã giải tỏa 176/213 tụ điểm kinh doanh tự phát trái phép. Dự kiến thời gian tới ngành công thương Hà Nội phối hợp với UBND các quận, huyện tiếp tục giải tỏa 37 tụ điểm kinh doanh tự phát trái phép.

Thực tế cho thấy, việc cải tạo, nâng cấp hệ thống chợ trên địa bàn đã mang lại công ăn việc làm, thu nhập cho nhiều người lao động. Hoạt động kinh doanh của các chợ đã góp phần tăng mức lưu chuyển hàng hoá, tăng thu cho ngân sách địa bàn, thuận tiện cho việc mua bán đáp ứng nhu cầu của dân cư nhất là các vùng ngoại thành.

Khuyến khích xã hội hóa đầu tư, cải tạo chợ

Nhằm cải tạo xây mới hệ thống chợ truyền thống, UBND TP. Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 110/KH-UBND ngày 8/4/2024 về thực hiện chỉ tiêu về đầu tư, cải tạo chợ trên địa bàn thành phố giai đoạn 2024 - 2025. Kế hoạch đưa ra mục tiêu cải tạo xây mới 38 chợ, trong đó có 17 dự án chợ xây mới và 21 chợ cải tạo, sửa chữa.

Theo Sở Công Thương Hà Nội, thực tế thời gian qua một số quận, huyện chưa quan tâm đầu tư cải tạo nâng cấp chợ nên chưa đáp ứng được hạ tầng thương mại theo tiêu chí quy định, khó khăn cho việc công nhận tiêu chí hạ tầng thương mại.

Một số các chợ trên địa bàn (nhất là khu vực chợ ngoại thành họp theo phiên, quy mô nhỏ, manh mún) nên có doanh thu rất thấp chỉ đủ bù đắp chi phí vệ sinh môi trường và một phần chi phí quản lý, không đủ bù đắp các khoản khấu hao, sửa chữa, nâng cấp, cải tạo, nên rất khó thu hút doanh nghiệp đầu tư theo hướng xã hội hoá nguồn vốn. Cơ chế, chính sách hỗ trợ đầu tư, nhất là tiền thuê đất còn hạn chế, chưa khuyến khích để các nhà đầu tư mạnh dạn đầu tư theo kêu gọi của Thành phố.

Đại diện một số địa phương, quận, huyện cũng cho biết, một số chợ trên địa bàn quận, huyện không phải là tài sản công (đất do UBND phường sở hữu nhưng tài sản trên đất là do doanh nghiệp trúng thầu đầu tư) dẫn đến khó khăn trong việc giải quyết thủ tục giao đất, cho thuê đất của các chợ sau chuyển đổi, khó áp dụng theo Nghị định số 167/2017/NĐ-CP.

Bên cạnh đó, nhiều địa phương không có quỹ đất hoặc chưa xác định được vị trí đất cụ thể đầu tư xây dựng chợ bảo đảm yêu cầu về quy hoạch xây dựng, kế hoạch sử dụng đất để đề xuất đưa vào Danh mục dự án có sử dụng đất trình UBND Thành phố phê duyệt làm căn cứ kêu gọi đầu tư…

Phó Chủ tịch UBND quận Nam Từ Liêm Phùng Ngọc Sơn cho rằng, mặc dù Nhà nước đã đồng ý sử dụng một phần vốn ngân sách đầu tư xây dựng chợ, nhưng trong quá trình triển khai gặp rất nhiều khó khăn như về giá đất, tiền thuê đất. Việc chuyển đổi mô hình quản lý chợ cũng không dễ dàng do gặp nhiều vướng mắc liên quan đến đầu tư xây dựng, cấp giấy chứng nhận quyền thuê đất…

Ông Sơn kiến nghị, thời gian tới, Sở Công Thương Hà Nội và các sở, ngành liên quan nên có mẫu quy hoạch, thiết kế cơ bản của chợ như diện tích sạp hàng, bãi giữ xe, đường giao thông… để doanh nghiệp có căn cứ pháp lý trong quá trình xây dựng chợ.

Từ những vướng mắc trên, đại diện Sở Công Yhương Hà Nội cho rằng, Bộ Tài chính cần xây dựng cơ chế hỗ trợ miễn, giảm tiền thuê đất, ưu đãi lãi suất cho vay đối với đầu tư xây dựng chợ...TP. Hà Nội quan tâm xem xét bố trí kinh phí đầu tư công trong lĩnh vực chợ để bảo đảm nguồn kinh phí đầu tư, cải tạo chợ theo danh mục và tiêu chí tại các Chương trình của Thành ủy đã đề ra.

Chỉ đạo về công tác này, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền yêu cầu các quận, huyện phối hợp với Sở Công Thương Hà Nội đẩy mạnh hoạt động nâng cấp cải tạo chợ theo hướng trở thành chợ đầu mối phân phối hàng hóa.

Qua đó, hỗ trợ người nông dân tiêu thụ sản phẩm quy mô lớn, người tiêu dùng có cơ hội mua hàng hóa giá rẻ, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Kết nối với ngành du lịch thiết kế các tour, tuyến để du khách trong, ngoài nước có thể tham trải nghiệm đời sống văn hóa…

Thùy Linh