Chợ truyền thống buộc phải ‘chuyển mình’ để hút khách

Sức mua tại chợ truyền thống chậm

Theo Sở Công Thương Hà Nội, sau Tết Ất Tỵ 2025, nguồn cung có tăng từ 20%-30% tuy nhiên sức mua vẫn còn thấp. Tình trạng buôn bán ế ẩm cũng diễn ra tại nhiều khu chợ truyền thống nổi tiếng như chợ Đồng Xuân, chợ Hôm, chợ Mơ, chợ Ngã Tư Sở... Sức mua tại các chợ truyền thống hầu như dậm chân tại chỗ. Thậm chí có chợ giảm đến hơn 50%.

Nguyên nhân của thực trạng trên là sự cạnh tranh gay gắt từ siêu thị và thương mại điện tử. Sự bùng nổ của siêu thị, cửa hàng tiện lợi và thương mại điện tử đã thay đổi thói quen mua sắm của người tiêu dùng. Nếu như trước đây, chợ truyền thống là nơi chính để mua thực phẩm, quần áo, nhu yếu phẩm thì nay, người dân có quá nhiều lựa chọn khác thuận tiện hơn.

Các siêu thị như Co.opmart, BigC, Winmart hay hệ thống chuỗi cửa hàng cung ứng Bách Hóa Xanh... cung cấp hàng hóa bảo đảm nguồn gốc, giá cả ổn định, không sợ mặc cả.

Trong khi đó, sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki, Tiktok Shop liên tục tung khuyến mãi, giao hàng tận nơi, khiến người tiêu dùng dần rời xa chợ.

Chị Thu Hằng (Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ: "Chỉ cần những cú click chuột là tôi có thể mua đủ thực phẩm hằng ngày từ tôm cua, thịt cá, rau quả tại các siêu thị hoặc trên facebook, tiktok…Thực phẩm được ship đến tận nhà mà tôi không cần phải ra chợ, không cần mặc cả".

Cũng theo chị Hằng, hàng hóa trên thương mại điện tử rất đa dạng, mua nhiều còn được khuyến mại sâu, thâm chí còn rẻ hơn cả chợ bởi các tiểu thương ở đây thường kinh doanh nhỏ, lẻ, mặt hàng thiếu đa dạng. Một số mặt hàng còn bị đội giá do chi phí thuê sạp cao, khiến người mua e ngại.

Từng là một trong những khu chợ kinh doanh sôi động bậc nhất ở miền Bắc, chủ yếu phục vụ cho việc đổ mối, bán buôn, song chợ Đồng Xuân (quận Hoàn Kiếm) cũng không tránh được tình trạng buôn bán ế ẩm. Nhiều tiểu thương phải cắt giảm nhân viên, hạn chế nhập hàng, thậm chí phải đóng cửa, trả ki ốt.

Chị Đỗ Thị Thơ, chuyên kinh doanh hàng thời trang tại chợ Đồng Xuân cho biết, 5-7 năm trước, chợ lúc nào cũng nhộn nhịp, tấp nập cảnh người mua, người bán chen chúc ở các ki ốt. Tuy nhiên, từ khi mua sắm online thịnh hàng, thương mại điện tử nở rộ đã khiến tình hình buôn bán của các tiểu thương như kém đi rất nhiều.

"Hàng hóa ở đây chủ yếu bán buôn, không bao giờ bán lẻ, nhưng bây giờ ế quá, bắt buộc một số quầy phải chuyển sang bán lẻ để lãi đồng nào hay đồng ấy", chị Thơ chia sẻ.

Còn theo anh Nguyễn Văn T., người bán đồ khô tại chợ Vồi (Thường Tín, Hà Nội), nhiều tiểu thương tại đây đã phải bỏ sạp hàng để chuyển sang ngành nghề kinh doanh khác. Nhiều người bám trụ thì buộc phải học công nghệ, bán hàng online thêm.

Ngoài ra, hiện nhiều chợ truyền thống đang xuống cấp không bảo đảm về phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường, an toàn vệ sinh thực phẩm, an ninh trật tự, văn minh đô thị... Đồng thời, hệ thống chợ dân sinh tại một số huyện chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân dẫn đến việc các tụ điểm chợ cóc phát triển.

Làm thế nào để chợ truyền thống "hút" khách?

Trong bối cảnh thói quen của người tiêu dùng thay đổi, để lấy lại sự hấp dẫn và thu hút khách, các chợ truyền thống buộc phải "chuyển mình".

Với xu thế công nghệ số, các tiểu thương không chỉ dừng lại ở việc bán hàng online mà còn được khuyến khích áp dụng thanh toán không dùng tiền mặt, bắt kịp xu hướng tiêu dùng hiện đại. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian cho cả người bán và người mua mà còn tạo ra một hình ảnh chuyên nghiệp, hiện đại cho các chợ truyền thống.

Cô Lê Thị Mai (Vĩnh Phúc, Ba Đình) cho biết, từ khi các tiểu thương dùng mã QRCode để thanh toán đã giúp cho việc đi chợ của cô thuận lợi hơn rất nhiều. "Tất cả các ngành hàng trong chợ từ rau cải, cá thịt đều sử dụng QRcode thì tôi thấy rất tiện lợi, nhằm hạn chế tiền mặt. Đôi khi đi chợ mà quên tiền mặt thì mình có thể lấy điện thoại ra mình sử dụng được", cô Mai nói.

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú cho rằng, với việc bán hàng trực tiếp, chợ truyền thống vẫn có những sức hút, có lợi thế nhất định như thuận tiện, khách được trải nghiệm, "chọn tận tay, nhìn tận mắt". Nếu cải thiện thái độ kinh doanh và vấn đề nói thách, chợ truyền thống vẫn sẽ là điểm đến với nhiều khách hàng, đặc biệt những người coi đi chợ là văn hóa, là thói quen.

Tuy nhiên, tiểu thương phải thay đổi theo hướng hiệu quả hơn so với mô hình hiện nay, phải biết kết hợp bán online và offline; phải học cách kinh doanh trên thương mại điện tử hay các nền tảng mạng xã hội Facebook, Zalo, TikTok... để bắt kịp sự thay đổi thói quen, hành vi mua sắm của người tiêu dùng.

Các chuyên gia cũng cho rằng, để khôi phục sức hút, các chợ truyền thống, bên cạnh sự thay đổi từ chính các tiểu thương, được Nhà nước hỗ trợ đầu tư nâng cấp hạ tầng, thì các chợ truyền thống cũng cần phải được cải thiện tiện ích để tăng tính cạnh tranh; không ngừng cải thiện an ninh trật tự, an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường...

Mới đây, tại Hội nghị giao ban công tác quản lý chợ, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền yêu cầu các quận huyện phối hợp với Sở Công Thương Hà Nội đẩy mạnh hoạt động nâng cấp cải tạo chợ theo hướng trở thành chợ đầu mối phân phối hàng hóa. Qua đó, hỗ trợ người nông dân tiêu thụ sản phẩm quy mô lớn, người tiêu dùng có cơ hội mua hàng hóa giá rẻ, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Kết nối với ngành du lịch thiết kế các tour, tuyến để du khách trong, ngoài nước có thể tham trải nghiệm đời sống văn hóa.

"Đối với chợ Đồng Xuân (quận Hoàn Kiếm) nghiên cứu đưa các đặc sản vùng, miền, sản phẩm OCOP vào chợ phục vụ khách du lịch, tham quan chuỗi khu phố cổ, chợ truyền thống trên địa bàn Thành phố", Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền nhấn mạnh.

Thùy Linh