Đưa cơ chế ‘đánh thức’ doanh nghiệp khoa học công nghệ

Tính đến tháng 5/2022, Hà Nội đang dẫn đầu cả nước với 122 doanh nghiệp khoa học và công nghệ đã được chứng nhận trên tổng số khoảng 600 doanh nghiệp khoa học và công nghệ của cả nước. 

Cơ sở hình thành doanh nghiệp khoa học và công nghệ của Hà Nội khá đa dạng, trong đó chủ yếu hình thành từ phần mềm máy tính (38%) và bằng bảo hộ sở hữu công nghiệp (34%).

Bên cạnh đó, lĩnh vực hoạt động của các doanh nghiệp khoa học và công nghệ cũng khá phong phú, bao gồm công nghệ thông tin truyền thông; công nghệ sinh học phục vụ nông nghiệp, y tế; công nghệ vật liệu mới; công nghệ bảo vệ môi trường và một số công nghệ khác (hóa dược; công nghệ tích hợp: Cơ khí, chế tạo máy, điện, điện tử, điều khiển, tự động hóa). Đây là các lĩnh vực quan trọng, chủ lực, trọng điểm có tác động đến nhiều ngành, lĩnh vực khác.

Tuy nhiên, so với tổng số hàng chục ngàn doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố, cùng tiềm năng về khoa học và công nghệ của một Thủ đô, thì số lượng 122 doanh nghiệp khoa học và công nghệ là quá khiêm tốn. Mặt khác, trong số 122 doanh nghiệp đã được chứng nhận mới chỉ có 3 doanh nghiệp có sản phẩm công nghiệp chủ lực.

Chia sẻ tại Hội thảo "Thúc đẩy hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của các doanh nghiệp Hà Nội đến năm 2030" do Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội tổ chức mới đây, TS Lê Văn Tri, Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ Sinh học và môi trường cho rằng, vai trò của các tổ chức trung gian, tư vấn chuyển giao công nghệ còn mờ nhạt, nhất là các tổ chức có chức năng đánh giá, định giá công nghệ, xúc tiến và môi giới chuyển giao công nghệ.

Mặt khác, thị trường khoa học và công nghệ còn manh mún, chưa hội tụ đầy đủ các yếu tố của thị trường, hiệu quả chưa cao. Vai trò quản lý của Nhà nước và lực lượng quản lý thị trường dành cho thị trường khoa học và công nghệ còn lỏng lẻo. Sản phẩm sở hữu trí tuệ thường bị đánh đồng với các sản phẩm thông thường khác khiến các nhà khoa học không có động lực nghiên cứu.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Hồng Thu, Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu phát triển chiếu sáng, Công ty CP Bóng đèn Phích nước Rạng Đông cho rằng, hoạt động khoa học và công nghệ chỉ từ phía doanh nghiệp là chưa đủ. Công ty mong muốn các kết quả khoa học và công nghệ, sản phẩm khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (đặc biệt các sản phẩm trong lĩnh vực chuyên dụng, có tính công nghệ và sáng tạo cao) ra đời được Nhà nước hỗ trợ công tác truyền thông, tuyên truyền và xúc tiến thương mại để đem lại hiệu ứng lan tỏa rộng hơn, nhanh hơn.

Bên cạnh đó, Nhà nước cũng cần xây dựng các yêu cầu kỹ thuật, thương mại để quản lý, giám sát các sản phẩm theo cấp chất lượng cho sản phẩm chiếu sáng LED, ưu tiên các sản phẩm đạt sản phẩm công nghiệp chủ lực của Hà Nội, sản phẩm của người Việt.

Ông Lưu Hải Minh, Phó Chủ tịch Hội doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghiệp chủ lực Hà Nội phản ánh, Luật Doanh nghiệp năm 2014 và Nghị định số 13/2019/NĐ-CP của Chính phủ về doanh nghiệp khoa học và công nghệ có quy định tài sản góp vốn có thể là quyền sở hữu công nghệ. Tuy nhiên, các doanh nghiệp khởi nghiệp rất khó khăn khi đăng ký vốn điều lệ, tăng tài sản từ sở hữu trí tuệ, trong khi đó, tài sản trí tuệ là tài sản lớn nhất của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.

Việc chưa ghi nhận vốn bằng tài sản trí tuệ gây cản trở cho các doanh nghiệp khởi nghiệp và nhà đầu tư. Các doanh nghiệp (đang hoạt động) cũng không được ngân hàng chấp thuận khi dùng tài sản trí tuệ (kể cả bằng sáng chế đã được bảo hộ) làm tài sản thế chấp để vay vốn ngân hàng. Đây cũng là một rào cản cho các tổ chức muốn góp vốn bằng bản quyền công nghệ vào dự án đầu tư...

Thực hiện Chiến lược phát triển khoa học công nghệ trên địa bàn Hà Nội đến năm 2020, Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội đã tham mưu xây dựng, ban hành và tổ chức triển khai một số hoạt động để hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới, tiếp nhận công nghệ, nâng cao tiềm lực khoa học công nghệ, đặc biệt là bố trí nguồn lực để hỗ trợ hình thành và phát triển doanh nghiệp khoa học công nghệ.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội cho biết, Hà Nội tiếp tục duy trì là một trong hai địa phương đi đầu cả nước trong việc hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp khoa học công nghệ; đã chú trọng xây dựng và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, tăng cường triển khai các hoạt động truyền thông, giới thiệu chính sách và hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Để đạt được mục tiêu đến năm 2025 Hà Nội có tối thiểu 200 doanh nghiệp khoa học công nghệ, bên cạnh tiếp tục triển khai các nhiệm vụ, giải pháp đề ra trong Kế hoạch số 49/KH-UBND của UBND TP. Hà Nội về "Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp khoa học công nghệ đến năm 2025", Sở đang nghiên cứu, tham mưu UBND Thành phố xem xét, bổ sung một số giải pháp đột phá để tăng nhanh số lượng và chất lượng doanh nghiệp tương xứng với tiềm lực khoa học công nghệ của Thủ đô.

Đồng thời, đề xuất, kiến nghị với UBND Thành phố bố trí quỹ đất, xây dựng cơ chế, chính sách ưu tiên, ưu đãi, hỗ trợ thuê đất cho doanh nghiệp theo quy định. Quỹ Đầu tư phát triển Thành phố hoàn thiện hành lang pháp lý các quỹ đang được Thành phố giao quản lý, làm căn cứ triển khai hướng dẫn, hỗ trợ các doanh nghiệp khoa học công nghệ tiếp cận, vay vốn với lãi suất ưu đãi...

Diệu Anh