Dựng cây nêu, thả cá chép ở dòng sông cổ tại Hoàng thành Thăng Long

Đây là hoạt động mở đầu trong chuỗi các chương trình Tết Nguyên Đán Giáp Thìn tại Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội. Chương trình nhằm phát huy giá trị văn hóa cung đình Thăng Long xưa, giới thiệu tới người dân và du khách không khí chuẩn bị đón Tết và những tập tục trong ngày Tết.

Theo tài liệu của Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội, Tết Nguyên đán xưa bắt đầu từ ngày 23 tháng Chạp trong năm cũ và kết thúc vào ngày mùng 7 tháng Giêng của năm mới. Trong cung đình có nhiều nghi lễ mừng năm mới, độc đáo trong đó mở đâu là lễ cúng ông Công ông Táo.

Nhiều năm nay, để tái hiện các nghi lễ cung đình, Trung tâm đã tổ chức lễ dâng hương, sau đó đoàn nghi lễ cùng chủ tế đưa cá chép sang dòng sông cổ, được phát hiện trong thời gian khai quật khảo cổ ở Hoàng thành để phóng sinh cá chép.

Một trong những nghi lễ quan trọng được mọi người chờ đợi nhất là nghi lễ dựng cây nêu tại không gian trước Đoan Môn. Trong thời kỳ phong kiến, đích thân nhà vua, hoặc một vị quan có phẩm hàm cao được giao nhiệm vụ này.

Sau một thời gian nghiên cứu, Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long-Hà Nội đã phối hợp Hội Di sản văn hóa Thăng Long phục dựng thành công nghi lễ này. Tre được chọn dựng cây nêu là cây tre đực, đã chặt hết các cành, chỉ để lại ngọn và lá phía trên. Ngọn cây được treo một chiếc phướn dài. Trên ngọn còn có một vòng tròn nhỏ, được treo những chiếc khánh đất, hay linh vật để khi gió thổi, va đập nhau kêu leng keng trong gió với ý nghĩa để trừ ma quỷ, mong ước một mùa xuân tươi vui, cả năm an lành, mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi. Sau các nghi thức tế lễ trời đất, cây nêu được dựng lên trong không khí phấn khởi của mọi người.

Để phục vụ nhu cầu đón Tết, du xuân của nhân dân và khách du lịch, trong dịp này Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long Hà Nội khai trương nhiều hoạt động văn hoá – nghệ thuật đặc sắc. Nổi bật là không gian trưng bày Tết cung đình giới thiệu Lễ Chính đán thời Lê Trung hưng. Vào thời Lê Trung hưng, hệ thống nghi lễ tết cung đình ấy bao gồm một chuỗi các nghi lễ diễn ra nối tiếp nhau từ cuối tháng Chạp của năm cũ đến mùng 7 tháng Giêng năm mới. Trong đó, lễ Chính đán là một trong những nghi lễ quan trọng nhất của triều đình. 

Lễ Chính đán được tổ chức vào sáng sớm ngày mồng Một Tết với nghi thức Đại triều diễn ra tại sân điện Kính Thiên. Lễ Chính đán là một nghi lễ triều hội, là dịp nhà vua, hoàng tộc và trăm quan gặp gỡ nhau ngày đầu năm mới, cùng chúc tụng cho nhà vua trường thọ, nhân dân ấm no yên vui, xã tắc vừng bền cường thịnh. Các xứ trong cả nước dâng biểu mừng vua. Nhân dịp này nhà nua cũng ban yến, ban tiền thưởng xuân cho văn võ bá quan.

Nghi lễ Chính đán được trưng bày diễn giải với ba nội dung chính: Hệ thống pano tranh vẽ phỏng dựng nghi lễ Chính đán trong cung đình; Không gian phỏng dựng nghi thức dâng Biểu chúc mừng nhà vua năm mới. Điểm nhấn đặc biệt của năm nay là lần đầu tiên một nghi lễ tết cung đình được tái hiện dưới hình thức phim trình chiếu 3D "Lễ Chính đán thời Lê". Bộ phim sẽ mang đến cho du khách một trải nghiệm 360 độ trọn vẹn và ấn tượng về âm thanh, ánh sáng, nhịp điệu câu chuyện… đưa khán giả hoà mình vào không khí tôn nghiêm và độc đáo của lễ Chính đán nơi cung đình xưa với các nghi thức như: Rước biểu vào sân điện Kính Thiên; rước xa giá vua sang điện Kính Thiên; vua lên ngai, văn võ bá quan vào chầu hành lễ; lễ tuyên biểu mục, tuyên biểu, lễ tuyên chế; Bách quan chúc mừng...

Minh Anh