Gia tăng năng suất, nâng cao chất lượng từ canh tác lúa hữu cơ

Qua triển khai mô hình đã cho thấy hiệu quả rõ rệt so với cấy lúa theo hướng truyền thống. Đồng thời giúp tiết kiệm chi phí sản xuất, tăng năng suất; bảo vệ môi trường và góp phần hình thành nên những cánh đồng lúa an toàn.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Mê Linh Lê Văn Khương, hiện nay huyện có diện tích cấy lúa hơn 4.300 ha. 

Từ năm 2022, Mê Linh đã áp dụng cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất lúa, từ làm đất, gieo cấy, phun thuốc đến thu hoạch với tổng diện tích gần 1.000 ha. Trong vụ xuân 2025 được sự hỗ trợ của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội, huyện đã triển khai mô hình cấy máy kết hợp hệ thống canh tác lúa cải tiến (SRI) theo hướng hữu cơ, giảm phát thải với quy mô 50ha tại xã Liên Mạc. 

Đến nay, các ruộng lúa ứng dụng SRI năng suất cao hơn so với cấy lúa truyền thống 6,8-7,4 tạ/ha; hiệu quả kinh tế tăng 19,8-25,6 triệu đồng/ha. Không những thế còn tiết kiệm 40% lượng giống, sử dụng phân bón hữu cơ sinh học, ruộng lúa ít bị sâu bệnh mà còn bảo vệ sức khỏe cong người và hệ sinh thái.

Tại hội nghị, đại diện Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội cho biết, hiện nay diện tích lúa sản xuất toàn thành phố đạt 160.000 ha, trong đó hơn 70% diện tích đã ứng dụng SRI; riêng tỷ lệ áp dụng toàn phần các biện pháp SRI đạt khoảng 10%. 

Vụ xuân 2025 cũng là năm đầu tiên Chi cục phối hợp với huyện Mê Linh đưa máy cấy vào sản xuất lúa SRI theo hướng hữu cơ, phát thải thấp. Các nông hộ được hỗ trợ 50% chi phí mua máy cấy, máy làm đất; 50% chi phí giống, phân bón và công cấy. 

Có thể thấy, khi áp dụng SRI nước sử dụng cho canh tác lúa sẽ giảm từ 2-3 lần tưới nước/vụ so với tập quán canh tác cũ của nông dân, tương đương giảm trung bình 500-1.000 m3/ha/vụ. Tại các mô hình ứng dụng SRI lượng phân đạm sử dụng giảm hơn so với canh tác theo tập quán do giảm số cá thể trên đơn vị diện tích.

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương, vụ xuân 2025 toàn thành phố gieo cấy 79.705,5 ha, trong đó diện tích ứng dụng SRI toàn phần được 9.968 ha (chiếm 12,51%). Vì vậy, canh tác lúa tưới khô ướt xen kẽ làm giảm đáng kể lượng phát thải khí CH4. 

Để nhân rộng mô hình này, thực hiện Nghị quyết số 08/2023/NQ-HĐND ngày 4-7-2023 của HĐND thành phố Hà Nội quy định một số chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp thành phố Hà Nội và các chính sách hỗ trợ khác để phấn đấu mục tiêu đến năm 2030, có 90% diện tích lúa ứng dụng SRI, trong đó khoảng 15 - 20% diện tích sản xuất lúa ứng dụng SRI toàn phần… 

Đây cũng là một trong những giải pháp của ngành nông nghiệp và môi trường hướng tới phát triển nông nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn và bảo đảm mục tiêu tăng trưởng hai con số của Thành phố. Ngoài ra, việc thực hiện mô hình canh tác lúa ứng dụng SRI giúp giảm phát thải khí CH4, NO2 và CO2 bảo vệ môi trường.

Theo Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Nguyễn Quý Dương, mô hình sản xuất lúa cấy máy ứng dụng phương pháp SRI cải tiến nâng cao theo hướng hữu cơ thực hiện trên địa bàn thành phố Hà Nội đã mang lại hiệu quả tích cực. 

Tuy nhiên, để nhân rộng mô hình này, các địa phương cần đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng bằng các hình thức về hiệu quả chương trình SRI nói riêng và ứng dụng cơ giới hóa theo hướng hữu cơ, giảm phát thải để đẩy nhanh quy mô ứng dụng trên địa bàn Thành phố. Thông qua đó, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, bảo đảm an ninh lương thực. Ngoài ra, ngành nông nghiệp và môi trường phối hợp với huyện tiếp tục mở các lớp tập huấn hướng dẫn kỹ thuật để nông dân áp dụng vào thực tiễn sản xuất lúa để mang lại giá trị cao nhất.

Thiện Tâm