Hà Nội bứt phá với mục tiêu kép: Phát triển xanh gắn với hạ tầng thông minh

Trong tham luận của Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Xây dựng Hà Nội gửi tới Đại hội đại biểu Đảng bộ TP. Hà Nội lần thứ XVIII mới đây đã thể hiện rõ quyết tâm của thành phố Hà Nội trong việc kiên định mục tiêu kép: phát triển xanh, thích ứng biến đổi khí hậu gắn với xây dựng hạ tầng hiện đại, thông minh và kết nối. Tất cả đều hướng tới khát vọng đưa Hà Nội trở thành đô thị kiểu mẫu của cả nước trong kỷ nguyên mới.

Bảo vệ môi trường – trụ cột kiến tạo Thủ đô xanh

Trong bối cảnh đô thị hóa mạnh mẽ, Hà Nội đang đối mặt nhiều sức ép: ô nhiễm không khí gia tăng, rác thải phát sinh lớn, biến đổi khí hậu diễn biến cực đoan, cùng với dự báo dân số vượt 10 triệu người vào năm 2030. Những thách thức đó đòi hỏi Hà Nội phải có các giải pháp đồng bộ, đột phá, mang tầm chiến lược để bảo vệ môi trường và duy trì chất lượng sống đô thị bền vững.

Theo tham luận của Sở Nông nghiệp và Môi trường, nhiệm kỳ qua, Thành phố đã ban hành 20 chính sách lớn trong lĩnh vực môi trường, trong đó có Nghị quyết 47/2024/NQ-HĐND – văn bản đầu tiên trong cả nước quy định vùng phát thải thấp (LEZ) tại đô thị. Đây là bước đi tiên phong, thể hiện tư duy quản lý mới, chuyển từ "xử lý – khắc phục" sang "kiểm soát – phòng ngừa", tạo nền tảng cho mô hình phát triển kinh tế xanh.

Nhờ triển khai quyết liệt và đồng bộ các giải pháp, công tác bảo vệ môi trường đạt nhiều kết quả tích cực: 100% rác thải được thu gom tại đô thị; 95–100% tại nông thôn; chất thải nguy hại được xử lý triệt để; chỉ số bảo vệ môi trường của Hà Nội tăng 21 bậc so với năm 2023. Công tác quản lý khoáng sản, nước ngầm, nước mặt được siết chặt; hoạt động khai thác và xả thải dần được kiểm soát theo cơ chế số hóa và giám sát thời gian thực.

Một trong những dấu ấn nổi bật là chương trình "hồi sinh" các con sông nội đô, đặc biệt là sông Tô Lịch. Toàn bộ 245 họng xả dọc sông đã được thu gom về Nhà máy Yên Xá; tuyến ống dẫn nước sạch từ hồ Tây dài 1,5km đã hoàn thành, giúp cải thiện dòng chảy. Từ tháng 9/2025, chất lượng nước sông Tô Lịch cơ bản được cải thiện, đánh dấu bước tiến mang ý nghĩa biểu tượng trong "khôi phục mạch sống đô thị".

Ở lĩnh vực rác thải, Hà Nội tạo bước ngoặt khi đưa vào vận hành hai nhà máy điện rác quy mô lớn tại Sóc Sơn và Xuân Sơn, đưa tỉ lệ xử lý bằng công nghệ đốt phát điện lên 80% vào cuối năm 2025, giảm mạnh chôn lấp, tiến gần mục tiêu kinh tế tuần hoàn.

Thành phố cũng đẩy mạnh số hóa trong giám sát môi trường với phần mềm Envisoft kết nối dữ liệu từ 84 giếng nước ngầm, 80 trạm quan trắc nước thải, 10 trạm khí thải và 25 trạm nước sạch, bảo đảm phát hiện – cảnh báo – xử lý nhanh các nguy cơ ô nhiễm.

Để tiếp tục bứt phá, Sở Nông nghiệp và Môi trường kiến nghị 2 nhóm giải pháp trọng tâm:

Thứ nhất, giải pháp tổng thể là hoàn thiện chính sách, mở rộng hành lang xanh, thúc đẩy năng lượng tái tạo, đầu tư hạ tầng nước thải – rác thải, phân loại rác tại nguồn, xây dựng phong trào "Công dân Thủ đô xanh".

Thứ hai, giải pháp đột phá là xây dựng Trung tâm điều hành môi trường số, triển khai LEZ toàn diện tại nội đô, phát triển hành lang xanh sông Hồng, thúc đẩy xe điện, kinh tế tuần hoàn, tái chế và tái sử dụng tài nguyên.

Đột phá hạ tầng – động lực cho kỷ nguyên bứt phá

Nếu môi trường là "nền móng" thì hạ tầng chính là "động cơ" phát triển của Hà Nội trong giai đoạn mới. Tham luận của Sở Xây dựng khẳng định: hạ tầng hiện đại – thông minh – kết nối là trụ cột hàng đầu để nâng tầm Thủ đô giai đoạn 2025–2030.

Những năm gần đây, hệ thống hạ tầng Hà Nội đã có bước phát triển mạnh mẽ. Quy hoạch Thủ đô 2021–2030, tầm nhìn 2050 và mạng lưới 14 tuyến đường sắt đô thị dài 619km đã được phê duyệt, tạo "khung chiến lược" cho phát triển không gian đô thị.

Cùng với đó, các tuyến vành đai 1–4 từng bước hoàn thiện; nhiều cây cầu qua sông Hồng và sông Đuống như Hồng Hà, Tứ Liên, Trần Hưng Đạo, Mễ Sở đang được thúc đẩy đầu tư. Hai tuyến đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông và Nhổn – Ga Hà Nội đã vận hành, mở ra chương mới cho giao thông công cộng khối lượng lớn.

Ở hạ tầng kỹ thuật, Hà Nội đạt nhiều kết quả ấn tượng: 100% dân cư đô thị và 96% dân nông thôn dùng nước sạch; trên 50% nước thải sinh hoạt được xử lý; 256 tuyến phố và 62 công viên, vườn hoa được chỉnh trang, góp phần mở rộng không gian xanh và cải thiện diện mạo đô thị.

Thành phố còn hướng tới hạ tầng số và đô thị thông minh thông qua AI, dữ liệu mở và dịch vụ công trực tuyến, giúp tối ưu vận hành, giảm chi phí xã hội và nâng cao trải nghiệm của người dân và doanh nghiệp.

Để hiện thực hóa tầm nhìn, Sở Xây dựng Hà Nội đề xuất 7 nhóm giải pháp, trong đó trọng tâm là: Quy hoạch đi trước một bước, đồng bộ giữa giao thông – năng lượng – hạ tầng xã hội; Đa dạng hóa nguồn lực đầu tư, đẩy mạnh PPP, cải cách thủ tục hành chính; Phát triển hạ tầng gắn với môi trường, giao thông xanh, không gian công cộng và hồ điều hòa "lá phổi đô thị".

Hà Nội kết nối hai trụ cột xanh và thông minh

Từ hai tham luận có thể thấy, Hà Nội đang bước vào giai đoạn phát triển có tính bản lề. Môi trường và hạ tầng là hai lĩnh vực tưởng chừng độc lập nay bổ trợ và tạo sức mạnh cộng hưởng. Một Thủ đô hiện đại không thể thiếu hạ tầng xanh và một Thủ đô đáng sống chỉ bền vững khi gắn với môi trường trong lành.

Khát vọng ấy đang được hiện thực hóa bằng các công trình cụ thể, chính sách cụ thể và hành động cụ thể từ cấp Thành phố đến từng người dân. Khi mỗi dòng sông sạch hơn, mỗi tuyến phố xanh hơn, mỗi công trình thông minh hơn, Hà Nội sẽ tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành Thủ đô xanh – thông minh – bền vững, xứng đáng là trung tâm đầu não của cả nước trong kỷ nguyên hội nhập.

Thùy Chi