Hồng Vân - Điểm sáng du lịch cộng đồng đạt OCOP của Hà Nội

Từ sinh thái, nông nghiệp, làng nghề đến các lễ hội đặc sắc, miền quê ven sông Hồng này đang bứt phá mạnh mẽ với mục tiêu vươn tầm trở thành trung tâm du lịch cộng đồng tiêu biểu của Thủ đô.

Mô hình kinh tế du lịch nông thôn hiện đại

Nhịp sống thanh bình của xã Hồng Vân đã và đang đón thêm những chuyển động mạnh mẽ khi du lịch cộng đồng trở thành hướng phát triển mới của địa phương. Trên nền tảng văn hóa dày dặn và cảnh quan làng quê Bắc Bộ còn nguyên vẹn, Hồng Vân vươn mình như một "bảo tàng sống" của truyền thống, kết hợp hài hòa với các mô hình kinh tế du lịch hiện đại.

Chủ tịch UBND xã Hồng Vân Lê Tuấn Dũng nhận định, khu du lịch Hồng Vân hiện quy tụ đầy đủ những giá trị cốt lõi để hình thành điểm đến đặc sắc của Thủ đô với không gian làng quê Bắc Bộ, các điển tích gắn với truyền thuyết Chử Đồng Tử - Tiên Dung và điểm du lịch làng nghề sơn mài Hạ Thái - cái nôi của nghệ thuật sơn mài truyền thống. Ông nhìn nhận: "Mạch nguồn văn hóa cùng hệ sinh thái làng nghề đang mở ra một hướng phát triển kinh tế xanh bền vững cho địa phương vốn được ví là 'di sản văn hóa và tiềm năng du lịch cộng đồng'".

Hồng Vân là vùng đất cổ ven sông Hồng, nơi các giá trị lịch sử và nét văn hóa nông nghiệp đã gắn chặt vào đời sống người dân nhiều thế hệ. Được công nhận là điểm du lịch làng nghề sinh vật cảnh từ năm 2018, khu du lịch Hồng Vân được công nhận điểm du lịch đạt chuẩn OCOP 4 sao năm 2024, Giải thưởng Du lịch cộng đồng ASEAN năm 2024, khi đáp ứng nhu cầu đa dạng của du khách từ du lịch sinh thái, nông nghiệp, làng nghề, văn hóa tâm linh đến du lịch MICE.

Toàn xã có hơn 30 nghệ nhân cây cảnh và hàng chục mô hình vườn sinh vật cảnh được chăm chút công phu. Du khách có thể tản bộ qua các khu vườn hoa rực rỡ, trải nghiệm một giờ làm nghệ nhân, tự tay tạo thế cây hoặc trồng hoa, tìm hiểu cuộc sống nông nghiệp truyền thống, thưởng thức món ăn đặc trưng sông Hồng và tận hưởng không khí trong lành của miền quê ven bãi. Khung cảnh những vườn đào bung sắc mỗi dịp tết đến xuân về càng tạo nên sức hút cho vùng đất này.

Không gian văn hóa của Hồng Vân còn được khẳng định qua hệ thống di tích giàu giá trị. Đình Xâm Xuyên là di tích quốc gia, Đền và Đình làng Xâm Thị là di tích cấp thành phố, cùng Đền Chử Cù Vân và Chợ Mới ông Già gắn với truyền thuyết Chử Đồng Tử. Những lễ hội lớn như Lễ hội Chử Đồng Tử - Tiên Dung hay Lễ hội Tình Yêu đều được tổ chức thường niên và thu hút hàng vạn lượt khách.

Số liệu từ địa phương cho thấy sức bật rõ rệt của du lịch Hồng Vân. Năm 2023, khu du lịch đón 120.000 lượt khách, năm 2024 tăng lên 130.000 lượt. Riêng 9 tháng đầu năm 2025, lượng khách nội địa đã vượt mốc 120.000 lượt. Giá trị kinh tế từ du lịch năm 2024 đạt trên 20 tỷ đồng, góp phần nâng thu nhập bình quân lên gần 80 triệu đồng mỗi người.

Chủ tịch UBND xã Hồng Vân Lê Tuấn Dũng nhìn nhận, Giải thưởng Du lịch cộng đồng ASEAN năm 2024 đánh dấu bước tiến quan trọng của địa phương và khẳng định hướng phát triển du lịch bền vững mà Hồng Vân đang kiên trì theo đuổi.

Khát vọng trở thành "miền quê đáng sống"

Nếu Hồng Vân tạo ấn tượng bằng cảnh quan sinh thái và di sản văn hóa thì làng nghề sơn mài Hạ Thái bổ sung cho bức tranh du lịch địa phương sắc màu nghệ thuật tinh tế. Đây là một trong những cái nôi của sơn mài Việt Nam, nơi hơn 800 hộ dân chung niềm tự hào với nghề truyền thống và gần 90% trong số đó theo nghề, tạo việc làm thường xuyên cho khoảng 1.600 lao động.

Điểm du lịch làng nghề Hạ Thái được UBND TP. Hà Nội công nhận từ năm 2020 và mỗi năm đón hàng ngàn lượt khách trải nghiệm. Nghệ nhân tại đây am hiểu sâu sắc kỹ thuật chế tác sơn mài truyền thống, đồng thời sáng tạo hàng ngàn mẫu sản phẩm đáp ứng yêu cầu của các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ hay Pháp. Dòng sản phẩm OCOP 4 sao như tranh Tùng Hạc hay bình hoa sơn mài cốt gốm tạo dấu ấn rõ rệt về chất lượng và thương hiệu, nâng tầm giá trị làng nghề.

Không gian du lịch làng nghề Hạ Thái được quy hoạch thành bốn phân khu gồm khu hành chính văn hóa, khu sản xuất và trải nghiệm, khu dịch vụ trưng bày và ăn uống, cùng khu làng nghề truyền thống với nhiều ngôi nhà cổ và di tích đình chùa. Du khách có thể quan sát nghệ nhân mài, sơn, dát vàng, khảm trai và thử sức với các công đoạn chế tác dưới sự hướng dẫn tỉ mỉ của người thợ làng nghề.

Theo Chủ tịch UBND xã Hồng Vân Lê Tuấn Dũng, việc phát triển du lịch tại Hạ Thái không tách rời mục tiêu bảo tồn nghề truyền thống. Mỗi sản phẩm trưng bày đều là câu chuyện về lao động và sự sáng tạo, đại diện cho bản sắc văn hóa của người dân Hồng Vân. Ông kỳ vọng làng nghề sẽ hoàn thiện mô hình du lịch chuyên nghiệp hơn trong tương lai, hướng tới trở thành điểm đến kiểu mẫu tương tự Bát Tràng.

Du khách Anna Schneider (Đức) chia sẻ: "Đây là lần đầu tôi đến Hồng Vân và thật sự bất ngờ với sự hài hòa giữa văn hóa truyền thống và đời sống hiện đại của một làng quê Việt Nam. Tôi từng tham quan nhiều mô hình du lịch cộng đồng ở châu Á nhưng hiếm nơi nào giữ được vẻ bình dị, chân thật như ở đây. Trải nghiệm làm nghệ nhân, tự tay tạo thế cây cảnh và xem những nghệ nhân sơn mài sáng tác khiến tôi hiểu hơn vì sao người Việt gìn giữ nghề truyền thống bền bỉ đến vậy. Không khí, con người và cách cộng đồng chung tay phát triển du lịch bền vững khiến tôi cảm nhận rất rõ tương lai tươi sáng của vùng đất này".

Để đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, Hồng Vân đang đặt ra những mục tiêu cụ thể. Đến năm 2030, địa phương đặt mục tiêu đón 1,5 triệu lượt khách nội địa và 5.000 lượt khách quốc tế, tổng thu từ du lịch đạt 100 tỷ đồng mỗi năm. Đây là con số tham vọng nhưng phù hợp với tiềm năng thực tế và tốc độ tăng trưởng của địa phương.

Hồng Vân tập trung phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù, đẩy mạnh truyền thông và chuyển đổi số, đồng thời tăng cường liên kết tour tuyến trong hành trình "Con đường di sản Nam Thăng Long". Hạ tầng giao thông cũng được đầu tư mạnh để kết nối thuận tiện giữa các điểm đến. Chính quyền xã thường xuyên kiểm tra tiến độ các dự án trọng điểm nhằm sớm hoàn thiện các tuyến đường phục vụ phát triển kinh tế và du lịch.

Việc giữ tên gọi Hồng Vân sau sáp nhập tiếp tục tạo điều kiện duy trì thương hiệu du lịch nông nghiệp và làng nghề sinh vật cảnh vốn đã gây dựng nhiều năm. Các lớp tập huấn cho người dân về kỹ năng làm du lịch được tổ chức liên tục với sự hỗ trợ của chuyên gia. Nhiều hộ dân mạnh dạn cải tạo mô hình kinh tế gia đình theo hướng gắn với dịch vụ du lịch, tạo nên một hệ sinh thái kinh tế cộng đồng bền vững.

Chủ tịch UBND xã Hồng Vân Lê Tuấn Dũng nhấn mạnh du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa truyền thống là trục phát triển quan trọng của địa phương. Ông đánh giá sự phối hợp giữa chính quyền và cộng đồng là yếu tố quyết định giúp Hồng Vân trở thành "miền quê đáng sống" và là điểm đến hấp dẫn của du khách khi đến Hà Nội.

Từ một làng quê ven bãi sông Hồng, Hồng Vân đang chứng minh rằng khi di sản được đánh thức, cộng đồng được truyền cảm hứng và kết nối, du lịch sẽ trở thành động lực bền vững, mang lại sự thịnh vượng và niềm tự hào cho mỗi người dân.

Minh Anh