Phòng, chống thiên tai: Không để bị động, gián đoạn trong mọi hoàn cảnh

Lấy phòng là chính, không để bị động

Theo ông Nguyễn Duy Du, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai Hà Nội, những năm gần đây thiên tai diễn biến ngày càng bất thường, cường độ mạnh hơn và gây hậu quả nghiêm trọng. Đơn cử năm 2021, Hà Nội ghi nhận 15 đợt mưa lớn với tổng lượng mưa gần 2.305mm – cao hơn trung bình nhiều năm gần 700mm. Năm 2022, lũ rừng ngang tại Mỹ Đức và Chương Mỹ khiến nước sông Bùi dâng hơn 3m chỉ trong 21 giờ, gây thiệt hại lớn về hoa màu, vật nuôi. Đặc biệt, bão số 3 năm 2024 gây ra trận lũ lịch sử trên sông Hồng – nghiêm trọng nhất kể từ năm 2003.

Trong bối cảnh thiên tai ngày càng cực đoan, khó lường, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền yêu cầu các đơn vị, địa phương cần thay đổi tư duy nhận thức, phương pháp, cách làm, như kiện toàn bộ máy chỉ huy phòng, chống thiên tai theo hướng tinh gọn, hiệu quả; đầu tư hạ tầng, trang thiết bị; ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số nhằm nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo và quản lý phương tiện, vật tư phục vụ công tác ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai; thực hiện nguyên tắc xuyên suốt: Chủ động phòng tránh, ứng phó kịp thời, khắc phục khẩn trương, hiệu quả, trong đó lấy phòng, tránh là chính.

Đặc biệt, trong giai đoạn sắp xếp tổ chức bộ máy chính quyền địa phương hai cấp, Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Mạnh Quyền yêu cầu các đơn vị, địa phương tuyệt đối không chủ quan, không để gián đoạn, bị động trước thiên tai. Các sở, ngành, địa phương cập nhật phương án ứng phó theo địa bàn mới, kiện toàn lực lượng xung kích, cập nhật phương án hộ đê, tổ chức bàn giao hồ sơ - tài liệu liên quan đến thiên tai đúng quy định và đúng thời hạn. Các địa phương sau khi sáp nhập phải hoàn thiện đầy đủ bộ máy chỉ huy, lực lượng tham gia phòng, chống thiên tai trong vòng 15 ngày từ khi chính quyền mới đi vào hoạt động.

Chuyển biến tích cực từ chỉ đạo của thành phố đã được thể hiện rõ tại nhiều huyện: Điển hình tại huyện Mỹ Đức: Chủ tịch UBND huyện Đặng Văn Triều cho biết, dù đang triển khai sáp nhập hành chính, huyện vẫn xác định công tác phòng, chống thiên tai là nhiệm vụ trọng tâm, không được lơ là hay để khoảng trống trong chỉ đạo.

Còn tại huyện Chương Mỹ, Chủ tịch UBND Nguyễn Anh Đức chia sẻ, toàn huyện đã hoàn thiện các phương án phòng, chống thiên tai, bám sát phương châm "3 sẵn sàng", "4 tại chỗ".

Tại huyện Ba Vì, Phó Chủ tịch UBND Trần Quang Khuyên thông tin, huyện đặc biệt chú trọng triển khai "4 tại chỗ", lấy phòng là chính, đặt an toàn tính mạng người dân lên hàng đầu.

Thực tế từ đầu năm 2025 đến nay, các huyện: Ứng Hòa, Thanh Oai, Chương Mỹ, Mỹ Đức, Ba Vì... đã phối hợp với Chi cục Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai Hà Nội tổ chức nhiều lớp tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng phòng tránh thiên tai cho hàng chục nghìn hộ dân.

Cùng với sự chủ động từ cơ sở, các địa phương đang góp phần hiện thực hóa mục tiêu thành phố đề ra: Duy trì thế trận phòng, chống thiên tai liên tục - thông suốt - hiệu quả, dù trong bất kỳ điều kiện tổ chức bộ máy nào. Trong cuộc chiến với diễn biến thời tiết, thiên tai ngày càng cực đoan, chủ động từ bây giờ chính là yếu tố quyết định bảo vệ an toàn cho người dân.

Không nên xem nhẹ những cơn dông

Văn phòng Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn thành phố Hà Nội cho biết, cuối tuần qua, trên địa bàn huyện Thanh Oai đã xảy ra mưa dông kèm theo sấm sét. Trong lúc buộc lúa đổ ở ngoài đồng ruộng, em N.Đ.L ở thôn Văn Quán (xã Đỗ Động, huyện Thanh Oai) bị sét đánh bất tỉnh. Phát hiện sự việc, người dân địa phương kịp thời đưa em N.Đ.L đi cấp cứu tích cực tại bệnh viện nhưng tình trạng sức khỏe chưa có chuyển biến rõ rệt.

Nhận được thông tin, Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn huyện Thanh Oai đã kịp thời chỉ đạo xã Đỗ Động thăm hỏi, động viên gia đình, đồng thời thường xuyên cập nhật tình hình sức khỏe của nạn nhân để có hướng hỗ trợ kịp thời.

Về tình hình thời tiết, Đài Khí tượng thủy văn Bắc Bộ dự báo, từ đêm 19 đến ngày 23/6, rãnh áp thấp bị nén và đẩy dần xuống phía Nam sau đầy dần lên kết hợp hội tụ gió trên cao. Do vậy, thời tiết Hà Nội nắng về trưa và chiều, mưa rào và dông rải rác về chiều tối và đêm, có ngày mưa to. Trong khoảng thời gian này, Hà Nội tương đối dịu mát về đêm và sáng, nhiệt độ phổ biến 27-28 độ C; nắng oi về trưa và chiều, nhiệt độ cao nhất 32-34 độ C. Những ngày mưa dông, người dân Thủ đô đề phòng lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh.

Trước thực tế và dự báo thời tiết nêu trên, Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn thành phố Hà Nội, đề nghị các quận, huyện, thị xã theo dõi chặt chẽ bản tin cảnh báo, dự báo thiên tai, thời tiết; thông báo, hướng dẫn kịp thời, thường xuyên đến chính quyền cơ sở và người dân để chủ động biện pháp phòng tránh, giảm thiểu thiệt hại; đồng thời sẵn sàng lực lượng, phương tiện tại chỗ để hỗ trợ nhân dân khi có tình huống xảy ra.

Cùng biện pháp trên, các quận, huyện, thị xã kiểm tra, rà soát khu vực ven sông, ngoài bãi, khu dân cư, vùng trũng thấp có nguy cơ cao bị ảnh hưởng bởi mưa lớn kèm theo dông, lốc, sét; chủ động cảnh báo và xây dựng phương án sơ tán, di dời người dân ra khỏi khu vực nguy hiểm khi cần thiết. Tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn kỹ năng nhận biết, biện pháp phòng tránh, ứng phó với mưa lớn kèm theo dông, lốc, sét đến cộng đồng, đặc biệt là đối với người dân sản xuất nông nghiệp, đánh bắt thủy sản, xây dựng, lao động ngoài trời… để giảm thiểu thiệt hại.

Theo các chuyên gia khí tượng, sét là hiện tượng thời tiết cực đoan và không thể dự báo chính xác điểm đánh, do đó không có nơi nào tuyệt đối an toàn. Tuy vậy, chủ động phòng tránh khi có mưa dông có thể giảm đáng kể nguy cơ bị sét đánh và hạn chế các tổn thương nghiêm trọng.

Cụ thể, khi nhận thấy dấu hiệu mưa dông (mây đen, gió mạnh, không khí chuyển lạnh), người dân cần nhanh chóng tìm nơi trú ẩn an toàn. Nếu đang ở trong nhà, người dân nên đứng xa cửa sổ, tránh tiếp xúc với các thiết bị điện, các vật ẩm ướt như bồn tắm, vòi nước; rút phích cắm thiết bị điện tử và không sử dụng điện thoại nếu không cần thiết...

Khi ở ngoài trời, người dân tránh xa cây cao, vùng đất trống, đỉnh đồi, cột điện, đường dây tải điện. Không mang theo hoặc cầm nắm các vật dụng kim loại. Nếu không có nơi trú, hãy chụm hai chân, cúi thấp người, bịt tai và không nằm sát đất. Khi cảm thấy tóc dựng đứng (dấu hiệu điện trường cao), người dân lập tức ngồi xuống, che tai, tránh tiếp xúc với mặt đất. Các phương tiện có vỏ bọc kim loại kín như ô tô, xe buýt thường an toàn nếu không thò người ra ngoài.

Trong khi đó, các phương tiện không kín như tàu thủy, xe mui trần lại rất nguy hiểm. Sau cơn dông, người dân cần đợi ít nhất 30 phút kể từ tiếng sét cuối cùng mới nên quay lại làm việc. Với nhà cao tầng, người dân nên lắp hệ thống chống sét, còn ở vùng nông thôn, việc trồng nhiều cây xanh có thể góp phần giảm thiểu sét đánh trên diện rộng.

Diễn biến thiên tai ngày càng phức tạp và khó lường buộc mỗi địa phương, mỗi người dân Thủ đô phải thay đổi tư duy: Không chỉ ứng phó, mà phải chủ động phòng tránh. Chủ động từ khâu tổ chức bộ máy, đến xây dựng kế hoạch và nâng cao ý thức cộng đồng là yếu tố then chốt giúp Hà Nội bảo vệ an toàn tính mạng và tài sản người dân – dù trong bất kỳ điều kiện thời tiết hay tổ chức hành chính nào.

Thùy Chi