Tái hiện nghi lễ 'Tống cựu nghinh Tân' tại Hoàng thành Thăng Long

Phát biểu khai mạc sự kiện, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long-Hà Nội Nguyễn Thanh Quang cho biết, các nghi lễ "Tống cựu nghinh tân" tái hiện nghi thức, phong tục dân gian và cung đình độc đáo. Đây là những hoạt động góp phần gìn giữ phong tục tập quán tốt đẹp của cha ông, khơi nguồn tinh hoa văn hóa dân tộc và giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.

Để phát huy giá trị các nghi lễ Tết tiêu biểu của cung đình cũng như những phong tục tết dân gian truyền thống, năm nay, bên cạnh các hoạt động truyền thống như dựng cây nêu, thả cá chép, Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội tổ chức tái hiện một số nghi lễ như: Lễ tiến lịch, lễ đổi gác theo hình thức sân khấu hoá.

Tại sự kiện, PGS.TS Trần Đức Cường, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam cho hay, Tết Nguyên đán là Lễ tiết truyền thống lớn nhất và thiêng liêng liêng nhất trong năm của dân tộc Việt Nam, đánh dấu thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, là lúc khép lại những việc đã trải qua trong năm cũ và chờ đón những điều tốt đẹp trong năm mới với biết bao niềm vui và hy vọng. Đây là một trong những lễ tiết có nhiều phong tục độc đáo và mang đậm dấu ấn văn hóa bản địa của người Việt trên khắp lãnh thổ Việt Nam.

"Các nghi lễ tống cựu nghinh tân, khép lại năm cũ và đón chào mùa xuân mới với mong ước an vui, sum vầy, bao gồm lễ cúng ông Công ông Táo, lễ phất thức, phong ấn, lễ tiến lịch, lễ tiến xuân ngưu, lễ dựng nêu... Đây là các nghi lễ truyền thống trong cung đình xưa, mở đầu cho chuỗi nghi lễ được nhà vua và triều đình thực hiện trong dịp Tết Nguyên Đán, diễn ra từ cuối tháng Chạp đến rằm Tháng Giêng", PGS.TS Trần Đức Cường nhấn mạnh.

Chia sẻ thêm về các nghi lễ, PGS.TS Trần Đức Cường cho biết, Lễ dựng cây nêu là nghi thức không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên đán tại Việt Nam. Cây nêu là biểu tượng của mùa xuân, mang những ý nghĩa tốt đẹp, phúc lành. Khi cây nêu được dựng lên trong Hoàng cung là lúc dân chúng cũng bắt đầu dựng nêu trước sân nhà mình.

Lễ tiến lịch và ban lịch thể hiện sự coi trọng của triều đình phong kiến đối với việc làm lịch cũng như quan tâm đến các hiện tượng thời tiết, khí hậu, ngày giờ tốt, vấn đề thiên thời địa lợi để phục vụ sản xuất nông nghiệp và đời sống sinh hoạt hàng ngày của triều đình và nhân dân.

Lễ tiến xuân ngưu là một nghi lễ quan trọng được triều đình chuẩn bị công phu, tiến hành vào ngày Lập xuân với mong ước mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi và cầu mong một mùa xuân no ấm, đủ đầy.

Lễ tết Chính đán là lễ thiết đại triều đầu tiên của triều đình diễn ra vào mồng Một Tết. Đây là một nghi lễ triều hội, là dịp nhà vua, hoàng tộc và trăm quan gặp gỡ nhau ngày đầu năm mới, cùng chúc tụng cho nhà vua trường thọ, nhân dân ấm no yên vui. Các xứ trong cả nước dâng biểu mừng vua. Nhân dịp này nhà vua cũng ban yến, ban tiền thưởng xuân cho bách quan.

Bày tỏ niềm yêu thích khi tham dự các nghi lễ Tết truyền thống của Việt Nam, ông Jonathan Baker, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam cho hay: "Lễ Tống cựu nghinh Tân thực sự là một nét đẹp văn hoá truyền thống độc đáo của người Việt bởi lễ hội là khởi đầu một mùa Lễ hội Tết nguyên đán của Việt Nam, giúp thắt chặt hơn sự gắn kết với tổ tiên và nhắc chúng ta về những phong tục truyền thống chào năm mới. Tôi tin rằng, Lễ Tống cựu nghinh tân hôm nay sẽ cho chúng ta được chìm vào kho tàng di sản văn hoá trù phú của Việt Nam, mà nổi bật chính là phong tục truyền thống về ngày Tết nguyên đán".

Vừa qua, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc lần thứ 78 đã chính thức ghi nhận ngày Tết nguyên đán là ngày lễ của Liên Hợp Quốc kể từ năm 2024. Trước đó, vào tháng 8/2023, Việt Nam và 11 quốc gia khác đã cùng đề nghị Liên Hợp Quốc ghi danh ngày Tết nguyên đán. Kết quả này khẳng định sự cam kết chung của Liên Hợp Quốc với sự đa dạng và bao trùm của di sản văn hoá.

Nằm trong khuôn khổ chuỗi sự kiện "Tống cựu nghinh tân", Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội còn tổ chức loạt hoạt động đón Tết truyền thống như: Trưng bày không gian "Tết xưa - Tết thời bao cấp (từ ngày 20/1), tái hiện Tết truyền thống của người Việt Nam ở thập kỷ 70, 80 của thế kỷ XX; không gian trưng bày "Nghi lễ tết cung đình ngày xuân" diễn ra tại khu nhà N14 vào ngày 20/1. Các chương trình múa rối đặc sắc phục vụ du khách vào các ngày từ 30/1 đến 2/2 (tức từ mùng 2 đến mùng 5 tháng Giêng) trong các khung giờ: 9h30, 10h30, 11h30, 15h và 16h.

Minh Anh