Tăng cường giám sát an toàn thực phẩm giữa làn sóng thương mại số

Hà Nội là một trong những thị trường tiêu thụ nông sản, thực phẩm lớn nhất cả nước. Không chỉ là trung tâm kinh tế - văn hóa, Thủ đô vẫn duy trì diện tích sản xuất nông nghiệp đáng kể cùng số lượng lớn cơ sở chế biến, kinh doanh thực phẩm, vật tư nông nghiệp phân bố rải rác trên địa bàn. Sự đa dạng này khiến việc kiểm soát chất lượng, nguồn gốc hàng hóa ngày càng phức tạp.

Song song với đó, thương mại điện tử và các nền tảng giao hàng nhanh như Shopee, TikTok Shop, các nhóm mạng xã hội… phát triển quá nhanh, tạo điều kiện cho các đối tượng vi phạm ẩn danh. Việc sử dụng tài khoản ảo, thay đổi địa chỉ liên tục, thuê kho tạm, giao hàng không có truy xuất khiến lực lượng chức năng gặp nhiều khó khăn trong kiểm tra và xử lý.

Các thủ đoạn vi phạm cũng ngày càng tinh vi hơn. Một số đối tượng nhập lậu nguyên liệu thực phẩm, vật tư nông nghiệp rồi đóng gói, dán nhãn giả thương hiệu nổi tiếng. Có trường hợp sử dụng hồ sơ pháp lý giả để công bố sản phẩm hoặc thổi phồng nguồn gốc xuất xứ nhằm nâng giá trị hàng hóa. Nhiều cơ sở sản xuất "chui" hoạt động trong khu dân cư, nhà kho không biển hiệu, tránh bị phát hiện. Một số đường dây còn tổ chức mô hình khép kín ở vùng ngoại thành, hẻo lánh nhằm né tránh lực lượng giám sát.

Đáng lo ngại, việc thuê người nổi tiếng quảng cáo sản phẩm không bảo đảm chất lượng đã tạo hiệu ứng sai lệch, đánh vào tâm lý tin tưởng của người tiêu dùng. Những biểu hiện trên cho thấy tính chất phức tạp và quy mô ngày càng lớn của vi phạm trong lĩnh vực an toàn thực phẩm.

Trước tình hình đó, các cơ quan chức năng Hà Nội đã vào cuộc quyết liệt. Từ đầu năm 2025, lực lượng chức năng của Thành phố đã triển khai kiểm tra gần 400 tổ chức, cá nhân, bao gồm các cơ sở sản xuất, kinh doanh, phân phối thực phẩm, chăn nuôi để rà soát vi phạm an toàn thực phẩm.

Theo báo cáo của Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội, trong tháng diễn ra Tết Trung thu 2025 - mùa tiêu thụ thực phẩm truyền thống lớn nhất trong năm - lực lượng Quản lý thị trường Hà Nội đã phát hiện nhiều vụ kinh doanh thực phẩm, bánh kẹo không rõ nguồn gốc xuất xứ, không bảo đảm an toàn thực phẩm.

Không chỉ thực phẩm Trung thu, lực lượng chức năng trong tháng cũng xử lý hơn 39.962 sản phẩm sách và xuất bản phẩm nhập lậu, làm giả, được kinh doanh tràn lan cả theo phương thức truyền thống và trên môi trường thương mại điện tử, ảnh hưởng tiêu cực đến trật tự thương mại và quyền lợi người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, lực lượng chức năng cũng ghi nhận những vụ việc vi phạm nghiêm trọng về an toàn thực phẩm khiến dư luận đặc biệt quan tâm.

Đáng chú ý, Đội Quản lý thị trường số 14 phối hợp Công an thành phố Hà Nội kiểm tra bất ngờ nhà máy sản xuất của Công ty Cổ phần thực phẩm Hida (thôn Dền, xã Hoài Đức). Tại hiện trường, lực lượng chức năng bắt quả tang nhân viên đang bơm tinh chất phụ phẩm vào thịt để tạo vân mỡ, "biến hóa" thịt trâu thành thịt bò, dán nhãn hiệu Hidasan.

Đội Quản lý thị trường số 17 phối hợp Công an thành phố bất ngờ kiểm tra xưởng sản xuất tại đường Phan Đăng Lưu (xã Phù Đổng), bắt quả tang các đối tượng bơm nước máy vào bình nhựa Lavie để sản xuất nước tinh khiết giả. Tang vật thu giữ gồm 500 bình nước Lavie giả loại 19 lít và 18,5 lít, được chuẩn bị để tung ra thị trường.

Những hành vi vi phạm trên cho thấy mức độ nguy hiểm khi sản phẩm vi phạm chủ yếu liên quan đến thực phẩm và đồ uống, mặt hàng tác động trực tiếp đến sức khỏe người dân, khó nhận biết bằng mắt thường và dễ len lỏi trong tiêu dùng hằng ngày.

Nhiều giải pháp quyết liệt từ Thành phố

Nhằm ứng phó với xu hướng thương mại số và bảo đảm an toàn thực phẩm, Hà Nội đã và đang thực hiện hàng loạt giải pháp đồng bộ như: Hoàn thiện khung pháp lý và chính sách, Thành phố đang phối hợp với các sở, ngành để rà soát, đề xuất bổ sung quy định liên quan đến thương mại điện tử nhằm bảo đảm quản lý chặt các cơ sở phân phối thực phẩm online; thắt chặt kiểm tra chuyên ngành và hậu kiểm: Các đoàn kiểm tra liên ngành được thành lập để thường xuyên để kiểm tra từ sản xuất, phân phối đến bán lẻ, cả online lẫn offline. Những vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm để tạo sức răn đe.

Bên cạnh đó, áp dụng truy xuất nguồn gốc và số hóa chuỗi cung ứng. Hà Nội đẩy mạnh áp dụng mã QR, hệ thống truy xuất nguồn gốc để theo dõi thực phẩm từ nông trại, nhà sản xuất đến tay người tiêu dùng-đặc biệt quan trọng trong kênh thương mại điện tử.

Phát triển chuỗi cung ứng "an toàn – bền vững": Thành phố duy trì hơn 150 chuỗi sản xuất tiêu thụ thực phẩm an toàn (động, thực vật) để bảo đảm nguồn cung ổn định, có kiểm soát. Điều này giúp giảm phụ thuộc vào nguồn thực phẩm nhập lậu, không rõ nguồn gốc.

Tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức người dân và doanh nghiệp: Có kế hoạch tuyên truyền, hướng dẫn doanh nghiệp và hộ sản xuất-kinh doanh thực phẩm, kèm theo khuyến khích người tiêu dùng phản ánh vi phạm, tham gia giám sát.

Dù đã có nhiều cố gắng, tuy nhiên công tác bảo đảm an toàn thực phẩm tại Hà Nội vẫn đối mặt với những thách thức như sự biến động liên tục của thị trường số, nguồn cung nhập khẩu phức tạp, cùng ý thức của một số cá nhân, doanh nghiệp còn hạn chế.

Để thực phẩm thật sự bảo đảm an toàn khi đến tay người tiêu dùng, bên cạnh vai trò quản lý của nhà nước, rất cần sự tham gia tích cực của cộng đồng-từ việc kiểm tra, phản ánh vi phạm đến lựa chọn tiêu dùng thông minh, có trách nhiệm.

Hơn lúc nào hết, mỗi người dân, mỗi doanh nghiệp đều có một phần trách nhiệm quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giữ gìn niềm tin xã hội -đặc biệt khi thương mại số đang trở thành xu hướng không thể đảo ngược.

Diệu Anh