Tăng cường kiểm soát, nâng cao hiệu lực quản lý an toàn thực phẩm

Những động thái quyết liệt này nhằm kiểm soát chặt chẽ các mối nguy, ngăn chặn thực phẩm không đảm bảo chất lượng, bảo vệ sức khỏe hơn 10 triệu người dân Thủ đô.

Theo các cơ quan chuyên môn, xu hướng sử dụng hóa chất công nghiệp, phụ gia ngoài danh mục, chất cấm trong chế biến thực phẩm vẫn tiềm ẩn phức tạp. Bên cạnh đó, việc ô nhiễm chéo trong quá trình sản xuất – vận chuyển – bảo quản, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng, vi sinh gây bệnh… khiến công tác kiểm nghiệm đòi hỏi phải mở rộng chỉ tiêu phân tích và nâng cao năng lực thiết bị.

Trước yêu cầu đó, hệ thống kiểm nghiệm của thành phố Hà Nội đã được nâng cấp đáng kể trong năm 2025. Trung tâm Kiểm nghiệm an toàn thực phẩm của Thành phố tăng cường tần suất lấy mẫu giám sát, tập trung vào nhóm sản phẩm có nguy cơ cao như rau củ quả, thịt gia súc gia cầm, thủy sản, thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm chức năng và các mặt hàng tiêu thụ mạnh dịp cuối năm. Quy trình kiểm định được siết chặt theo hướng tăng tốc độ phân tích nhưng vẫn đảm bảo độ chính xác và yêu cầu kỹ thuật.

Mặc dù thành phố Hà Nội đã triển khai quyết liệt nhiều giải pháp, từ mô hình chuỗi cung ứng an toàn, truy xuất nguồn gốc, đến tăng cường kiểm tra liên ngành, nhưng việc quản lý chất lượng vẫn đang đối mặt với những "điểm nghẽn". Tình trạng vi phạm quy định vệ sinh an toàn thực phẩm vẫn diễn biến phức tạp, cho thấy công tác kiểm soát cần phải được siết chặt hơn nữa.

Số liệu thống kê cho thấy tính cấp thiết của vấn đề. Chỉ tính riêng mấy tháng đầu năm 2025, thành phố Hà Nội đã phát hiện hơn 1.400 cơ sở vi phạm các quy định về an toàn thực phẩm. Cơ quan chức năng đã xử phạt hành chính 1.372 cơ sở, trong đó nhiều vụ việc nghiêm trọng có dấu hiệu hình sự đã được chuyển cơ quan điều tra.

Đặc biệt, trong các đợt cao điểm như "Tháng hành động vì an toàn thực phẩm" và dịp lễ, Tết, lực lượng quản lý thị trường liên tục thu giữ và tiêu hủy hàng chục tấn sản phẩm không rõ nguồn gốc, hết hạn sử dụng, gây thiệt hại và tiềm ẩn nguy cơ lớn cho sức khỏe cộng đồng.

Hiệu quả xử lý vi phạm chưa triệt để một phần xuất phát từ việc thiếu hụt hạ tầng kỹ thuật kiểm định, kiểm nghiệm đạt chuẩn, có quy mô đồng bộ. Hiện tại, việc kiểm tra, giám sát chất lượng sản phẩm thường được thực hiện thông qua các phòng thí nghiệm phân tán, dẫn đến thời gian kiểm mẫu kéo dài. Việc thiếu các trung tâm quy mô lớn tại chỗ đã làm giảm tính kịp thời và răn đe; tạo nguy cơ để lô hàng kém chất lượng lưu thông trên thị trường trước khi có kết quả kiểm định cuối cùng.

Hơn nữa, nhiều phòng kiểm nghiệm hiện tại chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn quốc tế về dải chỉ tiêu phức tạp, gây khó khăn cho việc truy vết và xử lý triệt để những hành vi sử dụng chất cấm, chất độc hại trong thực phẩm.

Trước thực trạng này, chủ trương của thành phố Hà Nội về đầu tư xây dựng các trung tâm kiểm định, kiểm nghiệm có quy mô, đồng bộ, hiện đại là giải pháp kịp thời, mang tính chiến lược và đột phá. Việc hình thành các trung tâm này sẽ tạo ra "lá chắn" về mặt kỹ thuật, là cơ sở để siết chặt và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, giúp cơ quan chức năng có đầy đủ căn cứ khoa học, pháp lý xử lý vi phạm một cách nhanh chóng, chính xác. Đồng thời, việc này cũng thúc đẩy môi trường kinh doanh lành mạnh, khi chỉ những sản phẩm vượt qua được "hàng rào kỹ thuật" nghiêm ngặt mới được tồn tại, qua đó bảo vệ thương hiệu và quyền lợi người tiêu dùng.

Siết chặt kiểm định không chỉ nằm trong phạm vi của ngành y tế. Năm 2025, Hà Nội đẩy mạnh chiến dịch phối hợp liên ngành giữa Sở Y tế, Sở Công Thương, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Cục Quản lý thị trường và lực lượng công an.

Nhiều đợt kiểm tra chuyên đề được thực hiện tại chợ đầu mối, cơ sở giết mổ, kho lạnh, nhà hàng kinh doanh đồ ăn sẵn, siêu thị và chuỗi cửa hàng tiện lợi. Các đoàn kiểm tra tập trung vào các hành vi vi phạm thường gặp như: Sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc; vi phạm điều kiện vệ sinh cơ sở; gian lận nhãn hàng hóa; sử dụng phụ gia ngoài danh mục; không thực hiện kiểm định định kỳ theo quy định

Đáng chú ý, các vụ việc phức tạp có dấu hiệu hình sự được chuyển ngay cho lực lượng công an điều tra, kịp thời ngăn chặn thực phẩm "bẩn" thâm nhập thị trường dịp cao điểm lễ Tết.

Chuyển đổi số là một trong những trụ cột quan trọng giúp Hà Nội nâng cao hiệu quả kiểm định an toan thực phẩm. Thành phố Hà Nội cũng đã bước đầu triển khai hệ thống quản lý dữ liệu kiểm nghiệm và tích hợp với cơ sở dữ liệu về doanh nghiệp, vùng trồng, chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn.

Mã QR truy xuất nguồn gốc được áp dụng rộng rãi hơn tại các siêu thị, hợp tác xã và cơ sở sản xuất lớn. Khi quét mã, người dân có thể kiểm tra: Nguồn gốc sản phẩm; kết quả kiểm nghiệm gần nhất; quy trình sản xuất – vận chuyển – bảo quản; chứng nhận an toàn thực phẩm của doanh nghiệp

Có thể thấy, với việc siết chặt kiểm định, tăng cường phối hợp liên ngành và thúc đẩy chuyển đổi số, Hà Nội đang từng bước xây dựng một môi trường thực phẩm minh bạch, có kiểm soát và được giám sát chặt chẽ. Những nỗ lực này không chỉ bảo vệ người dân, mà còn tạo nền tảng cho doanh nghiệp phát triển bền vững, hướng tới nền sản xuất – kinh doanh thực phẩm an toàn, chất lượng theo tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế.

Bích Phương