Tạo 'cầu nối' để làng nghề truyền thống phát triển

Làng nghề đang đối mặt với nhiều thách thức

Hà Nội hiện có khoảng 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó có 337 làng nghề và làng nghề truyền thống đã được công nhận. Hà Nội cũng là địa phương duy nhất trong cả nước hội tụ 47/52 nghề truyền thống đã được công nhận, chiếm gần 90% tổng số nghề truyền thống cấp quốc gia. Các nghề thủ công đa dạng như gốm sứ Bát Tràng, mây tre đan Phú Vinh, sơn mài (Hạ Thái), điêu khắc (Sơn Đồng), dệt lụa (Vạn Phúc)… không chỉ là kế sinh nhai của hàng chục nghìn lao động mà còn là bản sắc văn hóa riêng biệt của vùng đất Thăng Long.

Đây là một lợi thế đặc biệt để phát triển xuất khẩu các sản phẩm gắn với công nghiệp văn hóa trong thời kỳ hội nhập quốc tế sâu rộng.

Tuy nhiên, làng nghề Hà Nội cũng đang gặp nhiều thách thức như sản xuất thủ công nhỏ lẻ, thiếu đầu ra ổn định, ô nhiễm môi trường, thiếu lao động trẻ kế thừa và đặc biệt là chưa theo kịp các xu thế mới như thương mại điện tử, chuyển đổi số.

Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Ánh Dương cho biết, ngành thủ công mỹ nghệ, sản xuất làng nghề truyền thống của Hà Nội hiện đang đối mặt với nhiều thách thức. Đó là sự cạnh tranh gay gắt của thị trường quốc tế, yêu cầu ngày càng cao về chất lượng và mẫu mã sản phẩm, bài toán nhân lực kế cận trong các làng nghề truyền thống, sự thay đổi thị hiếu tiêu dùng trong thời đại số hóa...

Nghệ nhân Hà Thị Vinh (làng nghề gốm sứ Bát Tràng, huyện Gia Lâm) chia sẻ, riêng với ngành gốm sứ, đây không chỉ là một nghề, đó còn là một hành trình sáng tạo, giữ gìn văn hóa. Mỗi sản phẩm là một câu chuyện, một dấu ấn trong dòng chảy di sản. Câu hỏi đặt ra là làng nghề và người sản xuất sẽ chuẩn bị như thế nào để tận dụng cơ hội vàng từ hội nhập, để thành công và vươn xa hơn?

Đẩy mạnh quảng bá sản phẩm làng nghề

Mới đây, Sở Công Thương Hà Nội đã tổ chức triển lãm chuyên đề sản phẩm thủ công mỹ nghệ, OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm), công nghiệp nông thôn tiêu biểu ngành gốm sứ - sơn son thếp vàng năm 2025. Đây là sự kiện đầu tiên trong chuỗi các hoạt động triển lãm chuyên đề các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, OCOP và sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu tại "Điểm trưng bày, giới thiệu và quảng bá sản phẩm OCOP Thủ đô" năm 2025.

Với hơn 320 mẫu sản phẩm được trưng bày, triển lãm đã giới thiệu, quảng bá những thiết kế nổi bật, sáng tạo của ngành gốm sứ và sơn son thếp vàng của các nghệ nhân, chuyên gia các làng nghề. Đây là hai ngành nghề truyền thống lâu đời của Hà Nội, không chỉ mang ý nghĩa về kinh tế, mà còn thể hiện sự khéo léo, tài hoa và bề dày văn hóa.

Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Ánh Dương cho biết, triển lãm là một trong nhiều hoạt động của Sở Công Thương Hà Nội được tổ chức nhằm giúp các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất công nghiệp nông thôn ngành gốm sứ - sơn son thếp vàng trên địa bàn thành phố Hà Nội học hỏi và đưa thiết kế vào sản xuất thực tế, đáp ứng yêu cầu thị trường.

Bên cạnh đó, các hoạt động như triển lãm lần này cũng góp phần thúc đẩy hoạt động giao thương, xúc tiến thương mại, mở ra cơ hội hợp tác, kết nối cung - cầu, tạo động lực cho ngành thủ công mỹ nghệ phát triển bền vững trong thời kỳ hội nhập sâu rộng.

Để phát triển bền vững ngành thủ công mỹ nghệ nói riêng cũng như các làng nghề truyền thống nói chung trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, Phó Giám đốc Nguyễn Ánh Dương cho rằng, Hà Nội cần có một chiến lược toàn diện, đồng bộ và lâu dài; tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ ngành nghề truyền thống, nhất là chính sách về đất đai, tài chính, tín dụng, bảo hộ sở hữu trí tuệ và môi trường sản xuất bền vững. 

Các đơn vị liên quan cũng cần tăng cường phối hợp liên ngành trong việc phát triển du lịch làng nghề - văn hóa - trải nghiệm - sáng tạo, nhằm gia tăng giá trị và sức hút cho các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, kết hợp giữa văn hóa, thương mại và dịch vụ.

Các nghệ nhân cho rằng, TP. Hà Nội cần tăng cường vai trò của các nghệ nhân, thợ giỏi trong việc truyền nghề, đào tạo thế hệ kế cận, đồng thời cần có chính sách ưu tiên, hỗ trợ để giữ chân người trẻ quay về với nghề truyền thống, từ đó, tạo ra sự kế thừa liên tục và sáng tạo trong bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể. 

Ngoài ra, cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm thông qua các triển lãm chuyên đề, hội chợ trong và ngoài nước, kết nối với các sàn thương mại điện tử và các kênh truyền thông hiện đại.

Bích Phương