Độc đáo Tour 'Một ngày cùng Di sản Phú Thượng'

Hành trình trở về cội nguồn bên bến Nhị Hà

Nhân dịp 21 năm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23/11/2004 – 23/11/2025), UBND phường Phú Thượng đã ra mắt tour du lịch trải nghiệm "Một ngày cùng Di sản Phú Thượng". Trên vùng đất cổ ven đô, nơi lớp lớp phù sa Nhị Hà bồi đắp qua bao thế hệ, hành trình mở ra trước mắt du khách bằng một không gian văn hóa còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, lịch sử. Đình Phú Gia, chùa Bà Già và những nếp sống của làng nghề xôi nơi đây tạo nên bức tranh trầm tích văn hóa hiếm có giữa lòng Thủ đô.

Đình Phú Gia được chọn làm điểm dừng đầu tiên. Theo tư liệu Thần tích và sử sách, đình thờ vị tướng thời Hùng Vương thứ sáu Quán Đình Nhự, người có công trợ giúp Thánh Gióng đánh giặc Ân. Dân gian gọi ông là Thần Khai Nguyên, vị thành hoàng linh ứng bảo vệ dân làng qua nhiều biến cố lịch sử. Tại đình còn phối thờ Lục vị Tôn Ông, những vị thần được truyền tụng đã âm phù dân cư vùng bãi giữ yên nếp làng bao đời.

Trải qua thời gian và chiến tranh, nhiều bộ phận kiến trúc xưa đã biến mất, song đình Phú Gia ngày nay vẫn toát lên vẻ uy nghi cổ kính. Công trình gồm năm gian gỗ quay hướng Nam, được dựng theo kiểu đầu hồi bít đốc. Gian giữa nổi bật với hai mảng chạm rồng đang bay xuống chầu vào tâm điểm, thể hiện kỹ thuật chế tác tinh xảo. Hệ khung gỗ bên trong được làm theo lối chồng rường với những con rường lớn chạm mây xoắn, rường nách khắc đầu rồng, vân mây. Cửa võng sơn son thếp vàng ở chính điện tạo nên vẻ trang nghiêm, trên treo hoành phi "Thánh cung vạn tuế".

Giá trị của đình Phú Gia được khẳng định bằng hệ thống di vật phong phú: hai cuốn Thần phả chữ Hán, mười hai sắc phong các triều Lê, Tây Sơn, Nguyễn, bảy hoành phi, mười một đôi câu đối, bốn bộ cửa võng, sập thờ, long ngai và nhiều đồ thờ tự quý. Đặc biệt, hai nhang án có niên đại khác nhau phản ánh sự tiếp nối của hai phong cách nghệ thuật từ thế kỷ XVII đến XIX. Năm 2001, đình được xếp hạng Di tích quốc gia. Lễ hội truyền thống diễn ra từ mùng tám đến mười một tháng Giêng, tạo nên không gian sinh hoạt văn hóa đặc trưng của một làng cổ bên sông Hồng.

Rời đình Phú Gia, du khách tiếp tục đến chùa Bà Già. Ngôi chùa xuất hiện trước năm 1636, từng nổi tiếng từ thời Lê với câu truyền miệng về ba ngôi chùa danh tiếng của đất Kinh kỳ. Trên thân chuông cổ còn ghi dòng chữ "Trùng tạo trú hồng chung Bà Già tự", minh chứng cho sự đóng góp của hai bà lão phát tâm xây dựng lại chùa sau thời kỳ bị hư hỏng. Chùa được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1996 và vẫn lưu giữ nhiều hiện vật quý như chuông Chính Hòa 1665, cùng các hoành phi, câu đối mang đậm dấu ấn Phật giáo.

Hòa mình vào không gian làng nghề xôi trăm năm

Điểm nhấn của tour là hoạt động trải nghiệm làm xôi cùng các nghệ nhân Phú Thượng. Du khách được tận mắt chứng kiến từng công đoạn chọn nếp, ngâm gạo, đánh xôi và nấu xôi theo phương pháp truyền thống. Những bàn tay lành nghề thao tác tỉ mỉ tạo nên mẻ xôi dẻo thơm, chứa đựng bí quyết truyền đời của làng Gạ xưa.

Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Phú Thượng Nguyễn Quốc Hà chia sẻ kỳ vọng về sản phẩm du lịch mới: "Tour trải nghiệm giúp người dân và du khách hiểu rõ hơn về giá trị lịch sử, kiến trúc và nghề truyền thống của Phú Thượng. Đây là hướng kết nối quá khứ với nhịp sống hôm nay, gắn văn hóa với du lịch và lan tỏa hình ảnh địa phương đến bạn bè trong và ngoài nước".

Nghệ nhân Nguyễn Thị Tuyến, người có gần nửa thế kỷ gắn bó với nghề xôi, cho biết những mẻ xôi tưởng giản dị lại ẩn chứa lượng công phu lớn, từ việc lựa hạt nếp cái hoa vàng đến điều lửa cho từng nồi xôi. Bà chia sẻ rằng, tiếng nồi vang lúc tờ mờ sáng đã trở thành âm thanh thân thuộc của cả làng. Đây cũng là thứ tạo nên sự khác biệt cho xôi Phú Thượng, món ăn từng xuất hiện tại Trung tâm Báo chí Hội nghị thượng đỉnh Mỹ Triều năm 2018.

Không ít du khách quốc tế đã bày tỏ sự thích thú. Anh Oscar Davies đến từ Vương quốc Anh cho rằng tour mang lại cho anh cảm giác được chạm vào một phần nếp sống Hà Nội: "Tôi ấn tượng với sự tỉ mỉ của nghệ nhân. Khi tự tay làm xôi, tôi cảm nhận rõ niềm tự hào của họ. Hương vị xôi thật sự độc đáo và tôi đã ăn với tâm trạng rất đặc biệt vì mình được góp công trong quá trình làm ra nó".

Anh Park Min Woo đến từ Hàn Quốc cũng chia sẻ cảm nhận tương tự. Anh xem trải nghiệm này như một bộ phim lịch sử sống động, nơi du khách được sống giữa làng nghề trăm năm. "Khi rời Phú Thượng, tôi mang theo sự trân trọng đối với văn hóa Việt Nam và tình cảm chân thành của người dân nơi đây", anh nói.

Minh Anh