Hà Nội đẩy nhanh đầu tư hệ thống quan trắc không khí hiện đại

Trong bối cảnh ô nhiễm không khí có xu hướng gia tăng theo mùa, Hà Nội đang tập trung triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm hiện đại hóa hệ thống quan trắc môi trường, bảo đảm dữ liệu liên tục, minh bạch, phục vụ kịp thời công tác quản lý và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Những chuyển động quyết liệt trong thời gian qua cho thấy thành phố đã và đang chủ động khắc phục các bất cập kéo dài, hướng tới xây dựng mạng lưới quan trắc hiện đại theo tiêu chuẩn quốc tế.

Nhận diện rõ bất cập, tạo nền tảng cho sự thay đổi

Theo tổng hợp trong tháng qua, hệ thống quan trắc không khí của Hà Nội bộc lộ nhiều hạn chế, từ việc một số trạm hỏng hóc, dữ liệu đứt quãng cho đến việc nhiều khu vực ngoại thành chưa được lắp đặt thiết bị, khiến người dân không thể cập nhật chỉ số ô nhiễm đúng thời điểm. Thậm chí, tháng 11/2025 ghi nhận nhiều ngày người dân không truy cập được cổng thông tin môi trường do lỗi tên miền, dẫn tới việc tiếp nhận thông tin diễn ra chậm trễ.

Các chuyên gia môi trường đánh giá sự thiếu ổn định trong sửa chữa, duy trì kỹ thuật và chưa có cơ chế tài chính bền vững là nguyên nhân khiến nhiều trạm xuống cấp nhanh, dữ liệu thiếu đồng bộ. Tuy nhiên, chính việc nhận diện rõ những hạn chế này đã tạo cơ sở để Hà Nội xây dựng đề án mới toàn diện hơn, tránh tình trạng đầu tư manh mún từng phần như trước.

Triển khai đề án tổng thể, đồng bộ và quyết liệt

Thực hiện Chỉ thị 20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về kiểm soát ô nhiễm, Hà Nội đã giao các sở, ngành khẩn trương xây dựng Đề án đầu tư hệ thống quan trắc môi trường đô thị hiện đại. Ngày 22/10, Sở Nông nghiệp và Môi trường trình Báo cáo số 8390, đề xuất mạng lưới quan trắc mới cho toàn thành phố. Chỉ hai ngày sau, UBND thành phố giao Sở Tài chính thẩm định chủ trương đầu tư, thể hiện tinh thần chỉ đạo nhanh, rõ và dứt khoát.

Cùng với đó, Hà Nội yêu cầu rà soát toàn bộ hệ thống hiện có, xác định các vị trí thiếu, yếu để xây dựng mô hình mạng lưới mới theo tiêu chuẩn hiện đại, bảo đảm dữ liệu được thu thập liên tục, truyền dẫn ổn định và công khai minh bạch. Đây là những yêu cầu then chốt để nâng cao độ tin cậy của hệ thống, phục vụ chính xác việc dự báo, cảnh báo và hoạch định chính sách.

Theo Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam Hoàng Dương Tùng, các bước đi mạnh mẽ thời gian qua cho thấy Hà Nội đang tạo ra bước chuyển căn bản, hướng tới một hệ thống quan trắc ổn định, đồng bộ và gắn với nhu cầu thực tế về kiểm soát ô nhiễm của đô thị lớn.

Hoàn thiện cơ chế tài chính, bảo đảm vận hành bền vững

Một trong những điểm mới quan trọng của đề án lần này là chú trọng xây dựng cơ chế tài chính dài hạn cho vận hành và bảo trì trạm quan trắc. Sở Tài chính đã đề xuất ba nguyên tắc: đầu tư đồng bộ, bảo trì thường xuyên và minh bạch dữ liệu. Đây là hướng tiếp cận nhằm chấm dứt tình trạng "đầu tư xong rồi để xuống cấp", vốn từng khiến nhiều trạm quan trắc không phát huy hiệu quả.

Khi hệ thống mới đi vào hoạt động, dữ liệu chất lượng không khí sẽ được cập nhật liên tục, giúp cơ quan quản lý đưa ra cảnh báo kịp thời trong những ngày ô nhiễm tăng cao. Đồng thời, dữ liệu mở sẽ hỗ trợ người dân và doanh nghiệp chủ động điều chỉnh kế hoạch hoạt động, góp phần giảm thiểu rủi ro sức khỏe và nâng cao tính minh bạch trong quản lý môi trường đô thị.

Gắn kết với các giải pháp tổng thể về môi trường Thủ đô

Việc đầu tư hệ thống quan trắc hiện đại được triển khai song song với các giải pháp giảm phát thải theo định hướng của thành phố, gồm: thúc đẩy giao thông xanh, kiểm soát bụi mịn từ hoạt động xây dựng, tăng diện tích cây xanh đô thị, và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong truyền thông môi trường. Sự kết hợp này tạo nên cách tiếp cận tổng thể, phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững và định hướng trong Quy hoạch Thủ đô.

Đặc biệt, hệ thống quan trắc mới sẽ đóng vai trò như "trung tâm dữ liệu môi trường" của thành phố, hỗ trợ đánh giá hiệu quả các chính sách giảm ô nhiễm, điều chỉnh kịch bản ứng phó, và phục vụ quy hoạch hạ tầng đô thị trong dài hạn.

Tín hiệu tích cực cho mục tiêu phát triển bền vững

Những động thái mạnh mẽ trong thời gian qua cho thấy Hà Nội đang chủ động và quyết tâm giải quyết "điểm nghẽn" về hạ tầng quan trắc môi trường. Từ việc nhận diện rõ hạn chế, xây dựng đề án tổng thể, tới hoàn thiện cơ chế tài chính và đồng bộ các giải pháp giảm phát thải, thành phố đang tiến những bước chắc chắn hướng tới một hệ thống quan trắc hiện đại, đáp ứng yêu cầu của một đô thị lớn.

Khi hoàn thiện, hệ thống quan trắc mới không chỉ giúp đo lường chất lượng không khí mà còn là công cụ quan trọng để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, minh bạch hóa dữ liệu và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Đây là cơ sở để Hà Nội tiếp tục hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Thủ đô xanh, sạch, văn minh và phát triển bền vững.

Thùy Chi