Hà Nội kiến tạo đô thị xanh, sạch, bền vững: Nền tảng cho giai đoạn phát triển 2026-2030

Tạo nền tảng phát triển xanh từ tầm nhìn chiến lược

Nhận thức rõ bảo vệ môi trường là điều kiện tiên quyết cho phát triển bền vững, TP. Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 249/KH-UBND về phát triển xanh và bền vững, xác định đây là nhiệm vụ cấp bách và xuyên suốt trong tiến trình phát triển Thủ đô. Các nghị quyết, chỉ đạo của Thành ủy, HĐND và UBND TP. Hà Nội nhấn mạnh yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng, gắn phát triển kinh tế với bảo vệ tài nguyên, môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Theo lộ trình được xác lập, Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2026 cơ bản hồi sinh các dòng sông nội đô như Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ, Sét; đồng thời, nâng tỉ lệ nước thải đô thị được xử lý đạt khoảng 70% vào năm 2030. Các nhiệm vụ này được triển khai đồng bộ từ cấp thành phố đến quận, huyện, xã, phường, với sự tham gia của cộng đồng dân cư và doanh nghiệp, tạo nên sức mạnh tổng hợp trong quản lý và bảo vệ môi trường.

"Trả lại màu xanh" cho không gian đô thị

Trong 5 năm qua, Hà Nội đã thực hiện những bước đi căn cơ trong tái cấu trúc không gian xanh đô thị. Tham gia tích cực Chương trình trồng mới 1 tỷ cây xanh do Chính phủ phát động, Hà Nội là một trong những địa phương hoàn thành sớm và vượt chỉ tiêu vào cuối năm 2025. Tuy nhiên, điểm nhấn không chỉ nằm ở số lượng cây trồng, mà ở tư duy quy hoạch mới – phát triển đô thị theo mô hình "thành phố trong công viên".

Nhiều công viên lớn như Thống Nhất, Thủ Lệ đã được cải tạo theo hướng mở, dỡ bỏ hàng rào cứng, kết nối với không gian đi bộ và sinh hoạt cộng đồng xung quanh. Cách tiếp cận này góp phần đưa thiên nhiên đến gần hơn với người dân, đồng thời gia tăng giá trị sử dụng của không gian công cộng.

Tại các khu vực đang đô thị hóa nhanh như Đông Anh, Gia Lâm, Hoài Đức, việc quy hoạch và bảo vệ các vành đai xanh, hành lang sinh thái ven sông Hồng, sông Đuống được đặt lên hàng đầu. Nhờ các cơ chế đặc thù của Luật Thủ đô (sửa đổi), nhiều chủ đầu tư đã chủ động tích hợp mảng xanh vào thiết kế công trình, hình thành các không gian xanh trên mái, ban công và mặt đứng tòa nhà, góp phần giảm tiêu thụ năng lượng và cải thiện vi khí hậu đô thị.

Hồi sinh sông hồ – trụ cột của hạ tầng môi trường

Song song với phát triển cây xanh, Hà Nội tập trung giải quyết căn bản bài toán ô nhiễm sông hồ nội đô. Năm 2025 đánh dấu bước ngoặt quan trọng với việc Dự án Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá chính thức vận hành ổn định. Với công suất 270.000 m³/ngày, đêm, hệ thống này đã phát huy hiệu quả trong việc thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt, hạn chế tình trạng xả thải trực tiếp ra sông Tô Lịch, sông Lừ.

Theo TS Hoàng Dương Tùng, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, việc đưa dự án Yên Xá vào vận hành là thành tựu lớn về hạ tầng môi trường của Hà Nội. Tuy nhiên, để bảo đảm tính bền vững, TP. Hà Nội cần tiếp tục kiểm soát chặt chẽ các nguồn thải từ cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, làng nghề ven đô và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người dân.

Cùng với đó, hàng loạt hồ điều hòa trong nội đô như Hồ Tây, Trúc Bạch, Thiền Quang đã được cải tạo, nạo vét, kè bờ, vừa nâng cao giá trị cảnh quan, vừa tăng khả năng trữ nước và điều tiết mưa, góp phần giảm ngập úng cục bộ – một thách thức lớn của đô thị trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Kinh tế tuần hoàn – động lực cho đô thị bền vững

Luật Thủ đô (sửa đổi) đi vào cuộc sống từ năm 2025 đã tạo khuôn khổ pháp lý quan trọng cho Hà Nội trong quản lý môi trường và phát triển kinh tế xanh. Các cơ chế đặc thù cho phép TP. Hà Nội áp dụng chế tài nghiêm khắc hơn đối với hành vi gây ô nhiễm, đồng thời chủ động huy động nguồn lực xã hội thông qua hình thức đối tác công – tư (PPP) cho các dự án môi trường.

Trong lĩnh vực chất thải rắn, Hà Nội từng bước chuyển từ chôn lấp sang đốt rác phát điện. Các nhà máy điện rác công nghệ cao tại Sóc Sơn, Xuân Sơn đã góp phần giảm mạnh tỉ lệ chôn lấp, biến rác thải thành nguồn tài nguyên, đồng thời hỗ trợ bảo đảm an ninh năng lượng và bảo vệ môi trường đất, nước ngầm.

Giao thông xanh cũng ghi nhận những chuyển biến tích cực. Việc mở rộng mạng lưới đường sắt đô thị, cùng với sự gia tăng nhanh của xe buýt điện, taxi điện đã góp phần giảm phát thải khí nhà kính từ giao thông. Người dân ngày càng ưu tiên sử dụng phương tiện công cộng xanh, văn minh, phù hợp với định hướng phát triển đô thị bền vững.

Hoàn thiện thể chế, hướng tới chất lượng sống cao

Các chuyên gia nhận định, khi chất lượng không khí được cải thiện, nguồn nước được bảo đảm và không gian xanh được mở rộng, Hà Nội sẽ gia tăng sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và nguồn nhân lực chất lượng cao. Trong bối cảnh nhiều tập đoàn đa quốc gia coi tiêu chí ESG là điều kiện tiên quyết khi lựa chọn địa điểm đầu tư, nỗ lực bảo vệ môi trường của Thủ đô chính là sự đầu tư dài hạn cho tăng trưởng.

Thời gian tới, Hà Nội tiếp tục triển khai Kế hoạch quản lý chất lượng không khí đến năm 2030, định hướng 2035; đồng thời điều chỉnh nghị quyết về vùng phát thải thấp phù hợp với Luật Thủ đô và Kế hoạch hành động quốc gia giai đoạn 2026 – 2030. Theo lộ trình, TP. Hà Nội sẽ thí điểm vùng phát thải thấp trong khu vực vành đai 1 từ ngày 1/7/2026, mở rộng đến vành đai 2 vào năm 2028 và vành đai 3 vào năm 2030.

Bước vào năm 2026, Hà Nội đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng đô thị xanh, thông minh và bền vững. Những dòng sông dần hồi sinh, những hàng cây vươn mình tỏa bóng và ý thức sống xanh lan tỏa trong cộng đồng chính là minh chứng sinh động cho hướng đi đúng đắn của Thủ đô trên hành trình phát triển vì con người và tương lai lâu dài.

Thùy Chi