Hà Nội kiến tạo tương lai đô thị sáng tạo

Mở rộng hệ sinh thái sáng tạo và định hình vị thế trong mạng lưới UCCN

Hội nghị Quốc tế "Lễ hội trong Thành phố Sáng tạo", do Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội phối hợp UNESCO tổ chức mới đây, trở thành điểm gặp gỡ hiếm có của kinh nghiệm toàn cầu, hướng đến mục tiêu xây dựng Khung Hướng dẫn Lễ hội Sáng tạo cho Mạng lưới Thành phố Sáng tạo của UNESCO.

Với Hà Nội, thành viên UCCN từ năm 2019, sự kiện lần này mang ý nghĩa như một phép thử để nhìn lại hành trình sáu năm nuôi dưỡng hệ sinh thái sáng tạo, nơi thành phố đã từng bước định hình bản sắc của một đô thị sáng tạo đang lên trong khu vực châu Á.

Theo Giám đốc Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội Bạch Liên Hương, thành quả mà Thủ đô đạt được sau giai đoạn đầu gia nhập UCCN. Bà cho biết, Hà Nội đã triển khai đồng bộ nhiều nền tảng như Hội đồng chuyên gia tư vấn, Trung tâm Điều phối các hoạt động sáng tạo Hà Nội, bộ tiêu chí và mạng lưới không gian văn hoá sáng tạo liên kết nghệ sĩ, chuyên gia và cộng đồng trong nước lẫn quốc tế. Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội đã dần trở thành biểu tượng mới của thành phố, tạo nền tảng cho những mô hình đổi mới ở cấp đô thị.

Bà Bạch Liên Hương khẳng định: "Có được những thành quả ấy là nhờ sự đồng hành của các chuyên gia thiết kế sáng tạo quốc tế và trong nước. Những hỗ trợ này giúp Hà Nội tự tin khai mở những không gian sáng tạo và liên kết mới".

Hội nghị lần này được bà đánh giá là bước đi chiến lược khi Hà Nội cùng UNESCO mời các thành phố thành viên UCCN chia sẻ mô hình phát triển lễ hội, qua đó xây dựng một khung định hướng chung nhưng vẫn linh hoạt theo bản sắc từng đô thị.

Đồng tình, ông Jonathan Baker - Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam ghi nhận nỗ lực của TP. Hà Nội trong việc đưa sáng tạo trở thành động lực trọng yếu của phát triển. Ông nhấn mạnh rằng các lễ hội sáng tạo, dù chỉ kéo dài vài ngày, lại tạo ra hiệu ứng vượt xa không gian và thời gian tổ chức. Những sự kiện này khơi dậy sức sống của không gian công cộng, trao quyền cho cộng đồng và thế hệ trẻ và phác họa bản sắc cùng khát vọng phát triển của mỗi thành phố.

Ông Jonathan Baker chia sẻ: "Hà Nội đang cho thấy một cam kết mạnh mẽ khi đặt sáng tạo vào trung tâm phát triển. Đây là điều kiện tiên quyết để các thành phố thiết kế có thể tạo ra những tương lai bền vững hơn".

Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Hà Nội 

Hội nghị có nhiều trao đổi đến từ các thành phố sáng tạo tiêu biểu như Chiang Mai, Asahikawa, Dundee, Bandung, Daegu, Singapore, Kobe, Nagoya hay Wuhan. Mỗi mô hình đều mang lại góc nhìn khác nhau về cách sáng tạo có thể trở thành động lực của phát triển đô thị.

Đại diện Chiang Mai, bà Suwannee Senee trình bày kinh nghiệm của Thái Lan với mô hình hợp tác công tư cộng đồng. Thành phố có 9 nhóm ngành thủ công, hơn 200 không gian sáng tạo và khoảng 60.000 lao động trong lĩnh vực công nghiệp sáng tạo, đóng góp từ 12% - 14% GDP tỉnh Chiang Mai.

"Chính quyền địa phương giữ vai trò điều phối, từ quy hoạch khu phố cổ đến hỗ trợ các nghệ nhân và nhà thiết kế. Chiang Mai đã chứng minh khả năng gìn giữ di sản thủ công truyền thống trong khi vẫn tạo dư địa rộng lớn cho đổi mới sáng tạo", bà Suwannee Senee cho biết.

Trong khi đó, bà Ho Rui Oi Chachael - Điều phối viên Quan hệ Quốc tế, Phòng Xúc tiến Công nghiệp của Tòa thị chính Asahikawa (Nhật Bản), chia sẻ kinh nghiệm giáo dục thiết kế cho thanh thiếu niên. Tại Tuần lễ Thiết kế Asahikawa, những người trẻ được tham gia trực tiếp vào quy trình thiết kế, cộng đồng được tiếp cận nghệ thuật và mỹ học, còn mạng lưới quốc tế được thúc đẩy mạnh mẽ. Đây là hướng phát triển mà Hà Nội đang từng bước tiếp cận khi coi thế hệ trẻ là lực lượng kiến tạo văn hoá đô thị trong tương lai.

Các thành phố như Dundee, Bandung, Singapore hay Nagoya đều nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác liên ngành giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng. Những kinh nghiệm quốc tế chỉ ra rằng lễ hội sáng tạo muốn bền vững cần tận dụng hiệu quả không gian công cộng, mở rộng cơ hội tiếp cận cho người khuyết tật và cư dân địa phương, phát triển mô hình triển lãm tương tác và đo lường tác động văn hóa xã hội kinh tế để thuyết phục các nhà hoạch định chính sách và nhà tài trợ.

Những chia sẻ này gợi mở cho Hà Nội nhiều cách tiếp cận trong phát triển lễ hội sáng tạo, đặc biệt trong bối cảnh thành phố hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm kết nối sáng tạo trong khu vực.

Hướng tới tầm nhìn đô thị sáng tạo tương lai

Tại hội nghị, Ban tổ chức công bố những thông tin quan trọng về Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2026. Sự kiện dự kiến diễn ra ngày 10 và 11/1/2026 tại Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, địa điểm mang tính biểu tượng của văn hóa đô thị Hà Nội. Lễ hội năm 2026 hướng đến việc kết nối cộng đồng sáng tạo, phát huy giá trị di sản đô thị, thúc đẩy công nghiệp văn hoá và tôn vinh tinh thần đổi mới sáng tạo trong bối cảnh đô thị và nông thôn đang chuyển dịch mạnh mẽ.

Giai đoạn từ tháng 3 đến tháng 5/2026, Hà Nội sẽ thí điểm Trung tâm Công nghiệp Văn hoá Đồng Xuân - Bắc Qua dựa trên hai khu trường học cũ và khu vực chợ Đồng Xuân. Đây sẽ là nơi diễn ra mô hình Xưởng Sáng tạo tại chợ, hoạt động lưu trú sáng tạo, thực hành liên ngành để xây dựng sản phẩm dự thi và tham gia Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2026. Mô hình này hướng đến việc đưa sáng tạo vào đời sống đô thị theo cách gần gũi, thực nghiệm và mang tính cộng đồng.

Sau hội nghị, ngành văn hóa Thủ đô sẽ xây dựng Dự thảo Khung Hướng dẫn Lễ hội Sáng tạo nhằm tạo một tài liệu tham khảo có tính định hướng cho các đô thị trong Mạng lưới Thành phố Sáng tạo của UNESCO. Khung này đề cao tinh thần linh hoạt, phát huy trí tuệ tập thể, tăng cường học hỏi lẫn nhau và khuyến khích đoàn kết xuyên biên giới.

Những trao đổi tại hội nghị cho thấy vị thế ngày càng rõ nét của Hà Nội trong bức tranh sáng tạo toàn cầu. Với nền tảng di sản phong phú, hệ sinh thái sáng tạo đang mở rộng và mạng lưới hợp tác quốc tế ngày càng sâu, Hà Nội hướng đến mục tiêu trở thành trung tâm kết nối sáng tạo của châu Á trong tương lai.

Minh Anh