Hà Nội trên hành trình đánh thức tiềm năng du lịch đường thủy

Sông Hồng - mạch nguồn văn hóa và tiềm năng du lịch vô tận

Theo Sở Du lịch Hà Nội, Thủ đô hiện có 7 con sông lớn chảy qua, tổng chiều dài hơn 550km, trong đó sông Hồng dài 163km, đi qua 15 quận, huyện. Đây không chỉ là mạch nguồn văn hóa, lịch sử của Thăng Long nghìn năm mà còn là tuyến đường thủy huyết mạch, kết nối các vùng miền trong cả nước.

Báo cáo số 236/BC-SDL của Sở Du lịch Hà Nội gửi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho hay, thành phố đã xác định phát triển du lịch đường thủy là một trong những hướng đi quan trọng nhằm đa dạng hóa sản phẩm du lịch và mở rộng không gian trải nghiệm cho du khách. Bốn hành lang du lịch đường sông đã được quy hoạch gồm: Sông Hồng, sông Đáy, sông Tô Lịch và sông Cầu - sông Cà Lồ - sông Tích, tạo nền tảng để phát triển hệ thống du lịch thủy nội địa bền vững.

Theo ông Trần Trung Hiếu, Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội, sông Hồng có tiềm năng đặc biệt để trở thành không gian du lịch tiêu biểu của Thủ đô. “Dọc hai bờ sông là gần 30 di tích lịch sử, văn hóa cùng hàng chục làng nghề truyền thống, tạo nên một tuyến du lịch có chiều sâu về văn hóa và cảnh quan. Nếu được đầu tư đúng hướng, đây sẽ là sản phẩm đặc trưng mang dấu ấn riêng của Hà Nội”, ông Hiếu nhấn mạnh.

Hiện Công ty cổ phần Thăng Long GTC là đơn vị duy nhất đang khai thác các tour du lịch sông Hồng với hai tàu có sức chứa 40 và 72 chỗ. Công ty đã phát triển 9 chương trình du lịch, bao gồm các hành trình Hà Nội - Hưng Yên - Bát Tràng, Hà Nội - Bắc Ninh và nhiều tuyến trải nghiệm buổi chiều, buổi tối.

Bà Nguyễn Thị Hồng Minh, Giám đốc Xí nghiệp Đầu tư và Phát triển du lịch sông Hồng cho biết, sau giai đoạn khó khăn, đơn vị đã đầu tư thêm du thuyền Thăng Long Victoria II cùng nhiều chương trình mới, giúp lượng khách tăng mạnh từ 3.000 lượt năm 2023 lên hơn 7.000 lượt năm 2024. “Du khách thích thú khi được ngắm hoàng hôn trên sông Hồng, chiêm ngưỡng những cây cầu mang đậm dấu ấn Hà Nội, và tìm về các làng nghề, di tích cổ kính hai bên bờ”, bà Minh chia sẻ.

Theo thống kê của Sở Du lịch Hà Nội, doanh thu từ du lịch đường thủy đạt hơn 3 tỷ đồng năm 2024, tăng gần gấp đôi so với năm trước. 9 tháng đầu năm 2025 đạt 1,83 tỷ đồng.Dù con số này chưa lớn, song đã cho thấy tín hiệu khởi sắc của một hướng phát triển mới trong bức tranh du lịch Thủ đô.

Nhiều cơ hội nhưng vẫn “tắc nghẽn” hạ tầng

Trong hai thập niên khai thác, du lịch sông Hồng nói riêng, du lịch đường thủy Hà Nội nói chung vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng. Hạn chế lớn nhất nằm ở hạ tầng bến bãi, giao thông kết nối và thiếu sản phẩm du lịch đặc sắc. Ông Trần Trung Hiếu thẳng thắn thừa nhận: “Hiện chỉ có bến Chương Dương Độ đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật. Các bến khác phần lớn là bến dân sinh, chưa có bãi đỗ xe, khu dịch vụ, hay hạ tầng đón khách đủ tiêu chuẩn”.

Chuyên gia du lịch PGS.TS Phạm Hồng Long cho rằng, Hà Nội cần một quy hoạch tổng thể dọc sông Hồng, từ đó thu hút đầu tư vào hạ tầng và dịch vụ. “Các địa phương như Ninh Bình, Bến Tre hay Huế đều đã khai thác du lịch sông nước rất thành công. Hà Nội có lợi thế vượt trội về cảnh quan và văn hóa, vấn đề là cần một tầm nhìn dài hạn và cách làm đồng bộ”, ông Long phân tích.

Theo ông Vũ Văn Tuyên - Giám đốc Công ty Travelogy Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội Du lịch Cộng đồng Việt Nam, điều cấp thiết hiện nay là đầu tư cầu cảng sạch đẹp, an toàn, tạo điểm dừng chân hấp dẫn cho du khách. “Doanh nghiệp nên liên kết để xây dựng các bến tàu hiện đại, phát triển sản phẩm du thuyền cao cấp về đêm. Những chuyến ngắm thành phố lung linh từ sông Hồng sẽ là sản phẩm rất thu hút khách quốc tế”, ông Tuyên đề xuất.

Ông cũng nhấn mạnh, du lịch đường sông cần thêm bản đồ tuyến điểm, lịch tàu chạy cố định để du khách chủ động lên kế hoạch. “Hiện nay việc thiếu cơ chế thu hút đầu tư khiến doanh nghiệp e ngại mở rộng hạ tầng. Nếu thành phố có chính sách ưu đãi rõ ràng, chắc chắn nhiều nhà đầu tư sẽ tham gia phát triển sản phẩm này”, ông Tuyên nói.

Các chuyên gia du lịch cho rằng, Hà Nội cần đầu tư ít nhất bốn bến thủy nội địa đạt chuẩn để đảm bảo an toàn và mở rộng khả năng đón tàu du lịch lớn. Bởi, một khi có hạ tầng tốt, du lịch sông Hồng không chỉ kết nối các địa phương trong vùng mà còn đón khách quốc tế từ các tuyến sông khu vực phía Bắc.

Đánh thức tiềm năng bằng quy hoạch và chính sách mới

Trước thực tế trên, Sở Du lịch Hà Nội đã chủ động tham mưu UBND TP. Hà Nội ban hành Kế hoạch số 169/KH-UBND thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TU của Ban Thường vụ Thành ủy, giai đoạn 2024-2025. Một trong những nội dung trọng tâm là hoàn thiện tuyến du lịch đường sông từ bến Chương Dương Độ - Bát Tràng - Ninh Sở - Hưng Yên, đồng thời mở rộng kết nối tới các địa phương lân cận như Bắc Ninh, Hải Phòng và Quảng Ninh.

Theo ông Kiều Việt, Trưởng phòng Quản lý Lữ hành (Sở Du lịch Hà Nội), mục tiêu của kế hoạch là từng bước hoàn thiện hạ tầng, nâng cao chất lượng dịch vụ và đa dạng hóa sản phẩm. “Sở sẽ phối hợp với các doanh nghiệp lữ hành để hình thành những tour đường sông hấp dẫn, kết nối di tích, làng nghề, sinh thái và trải nghiệm nông thôn”, ông Việt cho biết.

Bên cạnh việc đầu tư hạ tầng, thành phố sẽ ưu tiên quỹ đất hai bên bờ sông để xây dựng công trình văn hóa, nghệ thuật và không gian xanh phục vụ du lịch. Việc cải tạo luồng lạch, đảm bảo tĩnh không thông thuyền, tăng cường kết nối giữa đường thủy và đường bộ cũng nằm trong kế hoạch dài hạn.

Nhấn mạnh vai trò của cơ chế đầu tư, ông Trần Trung Hiếu cho biết, Sở Du lịch Hà Nội đang đề xuất thành phố ban hành chính sách khuyến khích xã hội hóa, tạo điều kiện để nhà đầu tư chuyên nghiệp tham gia khai thác các cảng du lịch như Chương Dương Độ hay Bát Tràng. “Chúng tôi kỳ vọng trong giai đoạn 2025-2030, du lịch đường thủy sẽ trở thành sản phẩm đặc trưng, góp phần đưa Hà Nội trở thành trung tâm du lịch văn hóa, di sản của khu vực”, ông Hiếu nói.

Khi hạ tầng được đầu tư đồng bộ, cơ chế thông thoáng và doanh nghiệp chung tay, sông Hồng sẽ không chỉ là chứng nhân lịch sử mà còn là “dòng sông du lịch” mang lại sinh khí mới cho kinh tế Thủ đô. Hành trình đánh thức tiềm năng du lịch đường thủy Hà Nội đang dần hình thành, lặng lẽ, bền bỉ, nhưng hứa hẹn một ngày không xa sẽ trở thành dòng chảy mạnh mẽ nối kết văn hóa, du lịch và phát triển bền vững.

Minh Anh