Kiểm soát chất lượng bảo đảm an toàn thực phẩm từ nguồn sản xuất

Ông Nguyễn Thành Trung, Phó Trưởng phòng Chất lượng và Phát triển thị trường cho biết về vai trò đặc biệt của Thủ đô trong chuỗi cung ứng hàng hóa nông, lâm, thủy sản của cả nước. Với vị trí địa lý, chính trị quan trọng và là một trong hai đầu tàu kinh tế lớn, Hà Nội vừa là trung tâm sản xuất, vừa là thị trường tiêu thụ với quy mô dân số trên 10 triệu người, đòi hỏi khối lượng hàng hóa lớn, ổn định và đa dạng.

Không chỉ là đô thị lớn, Hà Nội còn sở hữu diện tích sản xuất nông nghiệp rộng với nhiều vùng chuyên canh tập trung. (diện tích trồng lúa 155 nghìn ha, diện tích trồng rau đạt 33 nghìn ha, cây lâu năm 24 nghìn ha, đàn lợn 1,25 triệu con, đàn gia cầm đạt 36 triệu con (đứng đầu cả nước); phát triển các vùng sản xuất nông nghiệp chuyên canh tập trung 35 vùng lúa, 104 vùng rau, 56 vùng cây ăn quả, 66 vùng nuôi trồng thủy sản, 128 khu chăn nuôi tập trung; hơn 3.300 sản phẩm OCOP, hơn 400 mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.....). Hà Nội hiện có hơn 11 nghìn cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm nông lâm thủy sản, 250 doanh nghiệp xuất khẩu nông lâm thủy sản…

Tuy nhiên, sản lượng nông sản tự sản xuất mới chỉ đáp ứng được từ 20%–70% nhu cầu tùy từng mặt hàng. Phần còn lại phải lấy từ các tỉnh, thành phố khác và nhập khẩu. Vì vậy, Hà Nội vừa là nơi sản xuất, vừa là trung tâm kết nối, phân phối và tiêu thụ nông sản lớn nhất khu vực phía Bắc.

Do sự đa dạng nguồn cung từ Hà Nội, các địa phương lân cận đến hàng nhập khẩu – khiến việc kiểm soát chất lượng và an toàn thực phẩm đặt ra yêu cầu cao hơn bao giờ hết. Để bảo đảm nguồn cung sạch và bền vững, Sở NN&MT Hà Nội đã tập trung chỉ đạo mở rộng sản xuất theo chuỗi liên kết, thúc đẩy nông nghiệp hữu cơ, VietGAP, nông nghiệp sinh thái và áp dụng công nghệ cao trong canh tác, bảo quản, chế biến.

Song song với đó, các lực lượng chức năng của thành phố liên tục tăng cường kiểm tra, hậu kiểm, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Nhiều vụ việc mất an toàn thực phẩm đã được phát hiện, góp phần tạo môi trường kinh doanh lành mạnh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Trong bối cảnh thị trường đòi hỏi minh bạch thông tin, các cơ sở sản xuất và kinh doanh cần liên tục cập nhật quy định mới, đặc biệt về kiểm soát chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật, truy xuất nguồn gốc và ghi nhãn sản phẩm.

Theo bà Nguyễn Thị Mai, Giám đốc Công ty CP Sản xuất và Kinh doanh Thực phẩm an toàn Vinh Hà (xã Đại Xuyên), cho biết doanh nghiệp đang cung cấp rau an toàn cho khoảng 50.000 học sinh tại các trường học Hà Nội. Đây vừa là động lực, vừa là áp lực để doanh nghiệp duy trì quy trình sản xuất nghiêm ngặt. Vinh Hà đang liên kết với khoảng 40 hộ nông dân, bảo đảm vùng trồng thật – sản phẩm thật – khách hàng thật. Tuy nhiên, chi phí để duy trì hệ thống kiểm soát chất lượng, tem truy xuất nguồn gốc, chứng nhận an toàn… quá lớn so với lợi nhuận mỏng của ngành rau. Với doanh nghiệp làm ăn chân chính, chi phí cho kiểm nghiệm, chứng nhận, truy xuất là gánh nặng. Nếu cộng đủ vào giá thành, giá rau sạch sẽ cao hơn nhiều so với rau thường."

Doanh nghiệp đề xuất Nhà nước xem xét: Hỗ trợ vốn, giảm phí chứng nhận; Hỗ trợ đầu tư nhà màng, công nghệ cao; Xây dựng chính sách cho sản xuất – phân phối theo chuỗi giá trị thực chất.

Ngoài ra, bà Mai nhấn mạnh vai trò của truyền thông trong việc thay đổi thói quen người tiêu dùng, nhất là phụ huynh và nhà trường, giúp họ hiểu giá trị của nông sản an toàn và rau củ theo mùa.

Ở góc độ phân phối, bà Đàm Thị Dịu, Giám đốc Công ty Kinh Bắc (xã Sơn Đồng) cho biết, phản ánh tình trạng khó kiểm soát nguồn gốc đối với các sản phẩm đặc sản, nông sản thủ công quy mô nhỏ. Nhiều mặt hàng doanh nghiệp thu mua chỉ có sản lượng nhỏ, thậm chí vài lạng đến vài kg. Do đó, không thể thu trực tiếp từ nhà sản xuất mà phải thông qua các hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Điều này khiến việc truy xuất nguồn gốc, minh bạch thông tin và hậu kiểm VietGAP gặp nhiều khó khăn.

Thực tế hiện nay, chứng nhận thường chỉ dừng lại ở cấp vùng sản xuất hoặc danh sách hộ dân, chưa phản ánh được quy trình sản xuất cụ thể của từng hộ. Với doanh nghiệp phân phối, đây là "nút thắt" vừa về pháp lý, vừa về niềm tin của khách hàng.

Theo bà Dịu, cần xây dựng cơ chế xác nhận linh hoạt cho sản xuất nhỏ lẻ. Đơn giản hóa thủ tục nhưng vẫn bảo đảm tính minh bạch. Tạo căn cứ pháp lý rõ ràng để doanh nghiệp yên tâm quảng bá đặc sản địa phương. Hướng tới chuỗi giá trị bền vững – cần sự đồng hành từ Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Để nông nghiệp Hà Nội phát triển bền vững và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường, cần một hệ sinh thái liên kết chặt chẽ giữa: Nhà quản lý- Doanh nghiệp- Hợp tác xã – hộ sản xuất- Người tiêu dùng

Trong đó, nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế kiểm soát, hỗ trợ tài chính và kỹ thuật. Doanh nghiệp phải chủ động đổi mới quy trình, ứng dụng công nghệ, nâng cao minh bạch. Người tiêu dùng cần lựa chọn sản phẩm rõ nguồn gốc, tạo động lực cho sản xuất sạch phát triển.

Hà Nội với vai trò trung tâm kinh tế – tiêu dùng lớn nhất miền Bắc, nếu xây dựng thành công hệ thống truy xuất minh bạch, chuỗi sản xuất an toàn và công nghệ cao, sẽ không chỉ bảo đảm an toàn thực phẩm cho người dân Thủ đô mà còn lan tỏa mô hình ra nhiều địa phương khác.

Thiện Tâm