Nâng cao hiệu quả công tác quản lý quỹ nhà tài sản công

Thu hồi hơn 110 địa điểm sử dụng nhà đất công không đúng quy định

Theo số liệu thống kê của Sở Xây dựng Hà Nội, đối với 8 quỹ nhà thuộc sở hữu nhà nước của thành phố giao các đơn vị, doanh nghiệp kinh doanh nhà quản lý, khai thác, quỹ nhà chuyên dùng hiện có 840 cơ sở nhà, đất. Quỹ nhà chung cư tái định cư có 201 tòa và 90.234,55m2 diện tích kinh doanh dịch vụ. Quỹ nhà ở có nguồn gốc thuộc sở hữu nhà nước là 29.127 căn. Quỹ nhà ở công vụ với 12 căn hộ.

Ngoài ra, có 24.518m2 sàn thuộc quỹ nhà ở xã hội tại khu CT19A - Khu đô thị Việt Hưng (quận Long Biên), quỹ nhà ở sinh viên với 2.578 phòng và 7.436,9m2 sàn kinh doanh dịch vụ; quỹ nhà ở công nhân tại xã Kim Chung (huyện Đông Anh)…

Các biến động khách quan cùng công tác quản lý khai thác, sử dụng một số quỹ nhà còn chưa hiệu quả đã dẫn đến một số vi phạm như quỹ nhà tái định cư giai đoạn giao cho doanh nghiệp quản lý đã bàn giao nhà cho người dân trong khi chưa thực hiện thủ tục mua nhà và nghĩa vụ tài chính...

Với tinh thần kiên quyết xử lý vi phạm tồn tại, từ năm 2023 đến nay, Sở Xây dựng Hà Nội đã tham mưu UBND thành phố ban hành văn bản chấp thuận chủ trương, quyết định thu hồi, cưỡng chế thu hồi 113 địa điểm sử dụng không đúng quy định và trên thực tế đã thu hồi được 56 địa điểm. Trong số này có 8/28 địa điểm tại khu nhà ở công nhân xã Kim Chung; 6/31 địa điểm là nhà chuyên dùng; 42/54 địa điểm là diện tích kinh doanh dịch vụ tại các tòa chung cư tái định cư. Hiện nay, UBND các quận, huyện đang thực hiện cưỡng chế thu hồi các địa điểm vi phạm còn lại.

Đối với diện tích của tầng 1 thuộc các chung cư thương mại phải bàn giao cho thành phố Hà Nội quản lý, kết quả rà soát có 21 dự án với tổng diện tích 55.615m2, trong đó thành phố đã tổ chức tiếp nhận 17.587m2. Hiện nay, thành phố tiếp tục rà soát để thực hiện việc thu hồi và tiếp nhận bàn giao khoảng 38.000m2.

Theo thống kê của Sở Xây dựng Hà Nội và Công ty TNHH một thành viên Quản lý và phát triển nhà Hà Nội, số liệu nợ phải thu từ quỹ nhà thuộc sở hữu nhà nước, số nợ thực tế của các quỹ nhà tính đến thời điểm đầu tháng 6/2024 là 789,4 tỷ đồng, hiện được phân loại thành 3 nhóm: Nợ luân chuyển có khả năng thu hồi ngay (3,5 tỷ đồng); nợ khó thu (285,6 tỷ đồng) và nợ xấu, khó đòi, khả năng thu hồi nợ rất thấp (500,3 tỷ đồng). UBND thành phố đã đồng ý với đề xuất của Sở Xây dựng về phương án chi tiết thu hồi, xử lý các khoản nợ này. Các sở, ngành, doanh nghiệp đang triển khai các nội dung theo chỉ đạo của UBND thành phố.

Theo đánh giá của Sở Tài chính Hà Nội, quá trình triển khai thực hiện đề án còn gặp một số khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách, dẫn đến thiếu chủ động, giải pháp chưa hiệu quả. Một số nhiệm vụ quan trọng chưa kịp tiến độ; chất lượng triển khai, báo cáo một số nhiệm vụ chưa đáp ứng yêu cầu. Mặt khác, còn một số cơ quan, tổ chức, đơn vị chưa triển khai đề án kịp thời, đầy đủ; thiếu bộ máy chuyên trách về quản lý tài sản công; trình độ, kiến thức của cán bộ hạn chế…

Nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của việc đánh giá tổng quan thực trạng quản lý, sử dụng và khai thác tài sản công, xác định rõ những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Hà Minh Hải cho biết Thành phố yêu cầu các cơ quan, đơn vị thực hiện nghiêm túc các giải pháp khắc phục nhằm quản lý chặt chẽ, sử dụng tiết kiệm, khai thác hiệu quả tài sản công, phòng, chống thất thoát, lãng phí, tham nhũng. Sở Tài chính Hà Nội tổng hợp và tham mưu, đề xuất, báo cáo thành phố xem xét, chỉ đạo kịp thời.

Theo chỉ đạo của Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Hà Minh Hải, Giám đốc, Thủ trưởng các đơn vị, doanh nghiệp và Chủ tịch UBND quận, huyện, thị xã khẩn trương thành lập ban chỉ đạo thực hiện Đề án tổng kiểm kê tài sản công tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị và tài sản kết cấu hạ tầng; xác định cụ thể các nội dung công việc, thời hạn và tiến độ hoàn thành, phân công rõ trách nhiệm.

Tiên phong trong giải pháp quản lý

Với chức năng thay mặt đại diện chủ sở hữu thực hiện quản lý, sử dụng các quỹ nhà thuộc sở hữu nhà nước do UBND thành phố và Sở Xây dựng giao, đại diện Trung tâm quản lý nhà thành phố Hà Nội cho biết, trung tâm đang xây dựng và phấn đấu trình phê duyệt trong năm 2024 bộ định mức, đơn giá trong công tác cung ứng dịch vụ nhà ở, công sở, trụ sở và các quỹ nhà không phải để ở làm cơ sở lập, thẩm định, phê duyệt dự toán thu, chi theo tiêu chuẩn định mức; bổ sung các công việc quản lý quỹ nhà thuộc sở hữu nhà nước vào danh mục dịch vụ công của thành phố.

Tuy nhiên, trên thực tế, một số cơ chế, chính sách của Trung ương trong lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản công còn chậm được ban hành, sửa đổi bổ sung, trong đó có Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 151/2017/NĐ-CP ngày 26-12-2017 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công đã được UBND thành phố tham gia ý kiến với Bộ Tài chính từ năm 2022, nhưng đến thời điểm hiện tại vẫn chưa được ban hành. Ngoài ra, các bộ, ngành trung ương chưa có hướng dẫn cụ thể, dẫn đến nhiều tài sản công hiện để hoang hóa, gây lãng phí và mất mỹ quan đô thị.

Để giải quyết vấn đề này, đại diện lãnh đạo Sở Xây dựng Hà Nội kiến nghị, khối lượng các nhóm tài sản công thuộc thành phố lớn về số lượng và giá trị, đa dạng về chủng loại, quá trình quản lý trải qua nhiều giai đoạn, đối tượng quản lý dẫn đến công tác rà soát, tổng hợp cần nhiều thời gian. Vì vậy, việc xử lý tồn tại, hạn chế còn nhiều phức tạp, vướng mắc, khó khăn. Để giải quyết những tồn tại, hạn chế, Chính phủ cần sớm ban hành các nghị định tháo gỡ vướng mắc trong công tác sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết cũng như quy định trình tự, thủ tục xác lập quyền sở hữu toàn dân về tài sản và xử lý đối với tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân.

Tại hội nghị phản biện xã hội đối với dự thảo Nghị quyết của HĐND TP. Hà Nội quy định việc sử dụng tài sản công tại đơn vị sự nghiệp công lập thuộc phạm vi quản lý của TP. Hà Nội vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam Đào Ngọc Nghiêm cho biết, việc khai thác, sử dụng tài sản công, trong đó có quỹ nhà thuộc sở hữu nhà nước, đang là vấn đề nóng, được quan tâm trên phạm vi cả nước. Tại Hà Nội, HĐND thành phố vừa hoàn tất dự thảo Nghị quyết quy định việc sử dụng tài sản công tại đơn vị sự nghiệp công lập thuộc phạm vi quản lý của thành phố vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết. Với đa dạng hình thức sử dụng tài sản công như vậy, HĐND thành phố cần tăng cường giám sát kết quả hoạt động của các đơn vị quản lý tài sản công; đánh giá rủi ro và có kế hoạch phòng ngừa cụ thể khi xảy ra các tình huống bất khả kháng, hoặc các sự cố ngoài ý muốn, để bảo toàn giá trị tài sản công…

Thành phố Hà Nội đang thực hiện nhiều giải pháp tiên phong trong quản lý, xử lý những vi phạm liên quan đến tài sản công, trong đó có quỹ nhà. Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam Đào Ngọc Nghiêm cho rằng, cần có những hình thức quản lý thích hợp hơn nhằm đem lại hiệu quả cao, tránh thất thoát, lãng phí hoặc chỉ quản lý sau khi đã xảy ra vi phạm.

Thời gian qua, qua thực tế giám sát, HĐND thành phố Hà Nội đã chỉ rõ thực trạng quản lý sử dụng quỹ nhà thuộc sở hữu Nhà nước vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế, vi phạm trong thời gian dài, chưa được xử lý dứt điểm. Hơn nữa, việc tham mưu, ban hành cơ chế, chính sách liên quan đến quản lý sử dụng tài sản công là nhà, đất còn chậm; quản lý lưu trữ, hoàn thiện hồ sơ giấy tờ về nhà đất trong một thời gian dài chưa được các cơ quan, tổ chức, đơn vị và doanh nghiệp quan tâm, gây khó khăn và ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng và tính khả thi của phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất.

Nhấn mạnh lĩnh vực tài sản công là nhà, đất có phạm vi quản lý rộng, giá trị rất lớn, hình thành qua nhiều thời kỳ, nhiều chính sách, Đoàn giám sát Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội đề nghị Ủy ban Nhân dân thành phố chỉ đạo, ban hành chính sách, quy định quản lý, sử dụng đảm bảo hiệu quả, khắc phục tình trạng quản lý thiếu chặt chẽ, gây thất thu cho Nhà nước và khai thác chưa hiệu quả giá trị khối tài sản này.

Các đơn vị chức năng cần tăng cường kỷ cương, huy động sự tham gia phối hợp của chính quyền cấp cấp để kịp thời xem xét, chỉ đạo xử lý những tổ chức, cá nhân có vi phạm, cần thiết phải chuyển cơ quan Công an điều tra.

Đoàn giám sát cũng đề nghị UBND thành phố Hà Nội chỉ đạo, giao trách nhiệm sở, ngành cụ thể về xây dựng đơn giá thuê nhà; tiếp tục chỉ đạo Sở Nội vụ và Ủy ban Nhân dân các quận, huyện, thị xã xem xét, quyết định theo thẩm quyền hoặc tham mưu thành phố rà soát, kiện toàn tổ chức bộ máy và nhân lực, cả về số lượng và chất lượng.

Để thực hiện đầy đủ, có hiệu quả các quy định về quản lý, sử dụng tài sản công, Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội cần đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền; nâng cao hơn nữa hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, sử dụng và khai thác tài sản công.

Thành phố phải chấn chỉnh, khắc phục các tồn tại, hạn chế trong quản lý, sử dụng quỹ nhà 30%, quỹ đất 20-25% của các dự án phát triển nhà ở thương mại, dự án đầu tư phát triển đô thị bàn giao lại cho thành phố. Tăng cường thanh kiểm tra, phát hiện kịp thời những sai sót, vi phạm; rà soát nợ đọng để xử lý, thu hồi…

Theo Đề án quản lý, sử dụng và khai thác hiệu quả tài sản công của thành phố Hà Nội, giai đoạn 2022-2025, Hà Nội xác định tài sản công đã có cơ sở dữ liệu tập trung được cập nhật đầy đủ và chính xác; 100% tài sản chuyên dùng được cấp có thẩm quyền phê duyệt tiêu chuẩn, định mức.

Theo đó, Hà Nội đẩy nhanh tiến độ rà soát, phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu Nhà nước, đảm bảo đạt tỷ lệ tối thiểu 90% đối với các cơ sở nhà, đất chưa được phê duyệt mới; xử lý, khắc phục dứt điểm các vi phạm, tồn tại; chấm dứt tình trạng sử dụng tài sản công để cho thuê, cho mượn, liên doanh, liên kết không đúng quy định.

100% tài sản công tại đơn vị sự nghiệp công lập sử dụng vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết được cấp có thẩm quyền phê duyệt đề án…

Cũng tại đề án này, thành phố chỉ đạo khẩn trương đôn đốc việc di dời cơ sở nhà, đất gây ô nhiễm môi trường hoặc không phù hợp với quy hoạch. Quỹ đất sau khi di dời ưu tiên xây dựng các công trình công cộng, hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật, không được sử dụng để xây chung cư sai quy hoạch theo quy định của Luật Thủ đô.

Kiên quyết xử lý dứt điểm các dự án sử dụng đất nhưng chậm thực hiện đầu tư, chậm đưa đất vào sử dụng còn tồn đọng, có nguyên nhân chủ quan. Trường hợp cố ý chây ỳ, tiếp tục vi phạm sẽ kiên quyết thu hồi; công khai, minh bạch thông tin các dự án chậm tiến độ, chậm triển khai, vi phạm pháp luật bị cưỡng chế, thu hồi, chấm dứt hoạt động để tạo sự đồng thuận, giám sát của người dân và doanh nghiệp.

UBND TP. Hà Nội yêu cầu đẩy nhanh tiến độ rà soát, phân loại, xác định giá trị và giao tài sản kết cấu hạ tầng theo các Nghị định của Chính phủ; đẩy mạnh xã hội hóa khai thác nguồn lực tài chính tài sản kết cấu hạ tầng; rà soát, ban hành đầy đủ hệ thống tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản chuyên dùng; khuyến khích thực hiện khoán kinh phí sử dụng tài sản công…

Hiện UBND TP. Hà Nội đang lấy ý kiến đóng góp của các tổ chức, cá nhân để hoàn thiện Dự thảo Quy định đấu giá quyền thuê đối với tài sản công là diện tích kinh doanh dịch vụ tại các nhà chung cư tái định cư, nhà ở xã hội, biệt thự cũ, nhà đất không sử dụng vào mục đích để ở giao cho tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà quản lý, khai thác và diện tích kinh doanh dịch vụ do các chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại bàn giao cho thành phố Hà Nội.

Thùy Chi